شفقنا زندگی– یک جامعه شناس با اشاره به اینکه گذشت و عذرخواهی جزیی از فرهنگ اخلاقی در جامعه مدرن است، گفت: اسلام دینی است که بیش از تمامی ادیان به این خصیصه اخلاقی توجه داشته بنابراین از مسلمانان انتظار می روند این رفتار را با نکات ظریف تری انجام دهند.
سید یعقوب موسوی در گفت وگو با خبرنگار شفقنا زندگی در خصوص فرهنگ عذرخواهی در جامعه اظهار کرد: کاهش این حسن اخلاقی رو به افزایش است در صورتی که فرهنگ عمومی ما یک فرهنگ معنوی و تاریخی است و میراث فرهنگی را هم از منابع ملی و مذهبی برداشت کرده است. علی رغم انباشتگی میراث فرهنگی انتظار می رود الگوی رفتاری بین اشخاص از یکسری هنجارها برخوردار باشد؛ از جمله فرهنگ عذرخواهی و گذشت که این مستلزم یک سری اقتضائات اخلاقی است یعنی فردی که از خطایی که صورت گرفته و یا در انجام وظیفه خود ناتوان بوده پوزش می خواهد. متاسفانه این فرهنگ مخصوصا در ناحیه مسئولان و مدیران ما بسیار کمرنگ است به نحوی که گویی پوزش خواستن یک نوع ضربه شخصیتی و شوک روحی را به فرد وارد می کند.
بسیاری از مدیران به ندرت حاضر به اعتراف اشتباه خود هستند
پوزش خواستن مکانیسم تعادل روحی روانی در فرد ایجاد می کند
او افزود: متاسفانه ما شاهد هستیم بسیاری از مدیران و مسئولان به ندرت حاضر به اعتراف اشتباه خود هستند و عذرخواهی نمی کنند حتی در مواردی که به پایان دادن زندگی افراد منجر می شود. همین طور این رفتار در سطوح میانی و بین گروهی و بین فردی هم دیده می شود چون آدم ها تمام برداشتشان از واقعیت برابر با خود واقعیت نیست بنابراین خطا و اشتباه در بین بنی آدم وجود دارد و این یک پدیده طبیعی است ولی وقتی فردی به خطای خود معترف می شود کار اقتضای اخلاق را انجام داده است و نوعی سازگاری اجتماعی را ایجاد می کند. در آموزش های دینی ما هم به این نکته توجه شده است همان طور که در ادعیه های ما به گناهان خود معترف می شویم البته باید توجه داشت که پوزش خواستن مکانیسم تعادل روحی روانی در فرد ایجاد می کند و فرد را از بزرگ بینی دور می کند و به فرد کمک می کند متعادل باشد.
پوزش خواستن متوالی علامت ضعف نفس
عذرخواهی نهایت حسن اخلاقی فرد
این جامعه شناس پوزش خواستن متوالی را علامت ضعف نفس دانست و خاطر نشان کرد: این یک پدیده زشت اخلاقی است اما وقتی فردی گاهی در مقابل مسئولیت ها و خطاهای خود عذرخواهی می کند باعث بزرگ شدن روح فرد می شود. در فرهنگ کشورهای توسعه یافته که در فیلم ها و زندگی های روزمره آنان دیده می شود، آنها از رفتاراجتماعی استقبال می کنند چون عذر خواهی نهایت حسن اخلاقی فرد است.
موسوی در پاسخ به این سوال که چرا در جوامع توسعه یافته این رفتار بیشتر دیده می شود تصریح کرد: این نوع ویژگی های اخلاقی ناشی از اقتضائات زندگی اجتماعی است یعنی یکسری کارکردهای عملی و مستقیم زندگی ایجاب کرده و باعث شده که لفظ excuse me در این جوامع در همه طبقات اجتماعی عادی شود. این نوع اخلاقیات عموما ریشه در آموزه های دینی دارند و آموزه های این گونه در ابتدایی ترین سلوک اخلاقی هر مذهبی وجود دارد البته در عالم اسلام این مقدمات بسیار کامل است و اصولا در الگوی حیات و زندگی اولیای دینی بسیار زیاد دیده می شود.
جامعه ایران عوارض زندگی مدرن و سنتی را توامان می بیند
او با اشاره به رویکرد مدنی در جوامع غربی اظهار کرد: رویکرد مدنی که باعث توسعه عقل و دانش در دوران جدید است، باعث می شود افرادی که حتی پایبندی به اصول دینی ندارند، اصولی را برای زندگی در این دنیا و برای ایجاد محیطی خوب در اطراف خود ایجاد کنند، بنابراین این اخلاق را عقلانی پذیرفته اند. ایران هم جامعه ای است که در دوران مدرن قرار گرفته بنابراین باید سنت را در اختیار مدرنیته قرار دهیم زیرا نمی توان سنتی باقی ماند چرا که برخی از اشکال سنتی مردود هستند و باید تغییر پیدا کنند ولی جامعه ایران هنوز در بخشی است که عوارض زندگی مدرن و سنتی را توامان می بیند. به هر حال بخشی از زندگی مدنی ما خصوصیات اخلاقی مانند راست گویی، امانت داری را به ما آموزش می دهد و این اقتضای زندگی مدنی است. گذشت و اعتراف به اشتباه جزء همین اخلاقیات هستند و در این جامعه اگر اخلاقیات از بین برود در زندگی اجتماعی فاجعه رخ خواهد داد.
عدم عذرخواهی مسئولان از خطای ناخواسته، جامعه را دچار یک نوع بی رحمی و انسداد اخلاقی می کند
این جامعه شناس پیامدهای مثبت عذرخواهی مسئولان را در ایجاد مدیریت اخلاقی اجتماعی دانست و بیان کرد: مسئولان جزء مهم ترین اقشار هستند و البته نمود بیشتری را در جامعه دارند بنابراین بسیار کارکرد مهمی دارند. در واقع عدم عذرخواهی مسئولان از خطای ناخواسته و محاسبه نشده، جامعه را دچار یک نوع بی رحمی و انسداد اخلاقی خواهد کرد و نهایتا سرکوب اخلاقی ایجاد می کند ولی وقتی این مسئول عذرخواهی می کند باعث تولید اخلاق خوب در جامعه خواهد شد و این به مدیریت اخلاقی در جامعه کمک خواهد کرد. مثلا در دولت گذشته خطاهای متوالی صورت گرفته ولی این رفتار از مسئولان دیده نشد در صورتی که وجدان جامعه به دلیل اینکه کسی شهامت اخلاقی ندارد و از مردم عذرخواهی نمی کند آزار می بینند البته مطمئنا بعد از این سکوت، جامعه به اعتراض و تنفر اجتماعی خواهد رسید.
انتهای پیام
life.shafaqna.com/