شفقنا زندگی- طاهره مرادی: با تاملی کوتاه به برگزاری مراسم چهارشنبه سوری، می بینیم که این آیین کهن نیز از تغییر و تحولات مدرنیته غافل نمانده است. امروزه دیگر آن سنت شیرین قاشقزنی، پایکوبی، حاجت خواهی، فال بینی و گره گشایی، بستن آجیل مشگل گشا، کوزه شکنی، فال گوش ایستادن، بوته افروزی، ترانه سرایی، صله ر حم و دورهم نشینی های خانوادگی جای خود را به نارنجک های دست، ترقههای جورواجور، فشفشههای رنگارنگ چینی وآتش بازی های گروهی خیابان ها داده است. در واقع قصه و غصه تکراری چهارشنبه سوری هر سال از نیمه دوم اسفندماه آغاز می شود و تا پایان شب آخرین چهارشنبه سال ادامه می یابد. جشن آتشی که داغ های زیادی در دل برخی از خانوادها برجای می گذارد.
مراسم استقبال از چهارشنبه آخر سال در امسال برخلاف سال های گذشته از اول ماه اسفند شروع شده است با نگاهی کوتاه به حوادث چند روز اخیر می توان عمق شدت این اتفاق ناخوشایند را حدس زد. حوادثی که نشان می دهد رفتارهای هنجارشکنانه نه تنها امسال کمتر نشده بلکه شدت آن نیز افزایش یافته است.
مرگ یک جوان و مجروح شدن شش دوست دیگر در پارکینگ یک ساختمان چهار طبقه ای در تهران بر اثر انفجار نارنجک دستی، مرگ نوجوان ۱۷ ساله قزوینی به دلیل ساخت نارنجک دستی، انفجار انبار بمب دستی در جنوب تهران و مجروح شدن دو برادر ۱۵ و ۳۰ ساله، مرگ مرد ۵۰ ساله هنگام تهیه مواد محترقه، تخریب سه خانه و مجروح شدن زن ۴۸ ساله به همراه پسر بچه ۸ ساله، قطع شدن دو دست یک دانش آموز ۱۲ ساله درکرمانشاه به دلیل تلاش برای درست کردن نارنجک دستی، این ها نمونه هایی از آسیب ها و خودسوزی های جشن استقبال از چهارشنبه سوری امسال است.
اعمال قوانین بازدارنده در چهارشنبه سوری
این در حالی است همواره مسوولان در خصوص رفتارهای هنجارشکنانه چهارشنبه اخر سال هشدار می دهند و قوانین پیشگیرانه بسیاری اعمال می کنند. بطوریکه سردار حسین اشتری، فرمانده نیروی انتظامی با هشدار به کسانی که آسایش مردم را به خطر می اندازند، گفت: امیدواریم در روزهای پایانی سال شاهد حوادث تلخ مربوط به چهارشنبه سوری نباشیم. پلیس نیز برای این شب برنامهریزیهای لازم را انجام داده و از خانوادهها میخواهیم که فرزندان خود را کنترل کنند.
هنجارشکنان چهارشنبه سوری تا اخر تعطیلات بازداشت می شوند
به گفته رئیس پلیس کشور، افرادی که مواد محترقه و آسیب زا تولید و توزیع می کنند، بدانند ماموران براساس نظر قضایی با آنها برخوردمیکنند. همچنین خودروهایی که باعث مزاحمت و سلب آرامش مردم در این ایام شوند توقیف و تا پایان تعطیلات در پارکینگ می مانند. در همین حال افراد متخلف تا پایان تعطیلات میهمان پلیس هستند و در بازداشت به سر خواهند برد.
تاثیر نسبی قوانین پیشگیرانه در کاهش آسیب های چهارشنبه سوری
در واقع قوانین پیشگیرانه و سختگیرانه در برخورد با هنجارشنکنان چهارشنبه سوری هر سال اعمال می شود، با نگاهی آماری به مصدومین چهارشنبه سوری چند سال اخیر، متوجه می شویم تا حدودی این قوانین بازدارنده توانسته موثر شود. بطوریکه اورژانس کشور، تعداد مصدومین سال های ۹۲ و ۹۳ را به ترتیب ۵۹۵ و ۴۰۷ نفر گزارش اعلام کرده که بیانگر کاهش ۳۵ درصدی تعداد مجروحان است. اما رقم خوردن یک حادثه نیز در مراسمی که جشن نام دارد بسیار دردناک و ناخوشایند است و بیاحتیاطی در برگزاری این مراسم و استفاده از وسایل آتشزای سنگین در چهارشنبهسوری، هرساله جان و سلامت استفادهکنندگان از مواد محترقه را به خطر میاندازد و حتی این شب برای عابرانی هم که نقشی در این کارهای پرخطر ندارند، تبدیل به کابوسی تلخ میشود.
بیشترین قربانیان چهارشنبه سوری
کودکان و نوجوانان بیشترین قربانیان آتش بازی های چهار شنبه سوری است جلال ملکی، سخنگوی سازمان آتش نشانی جشن باستانی چهارشنبه سوری را نوعی جنگ میدانی توصیف می کند و معتقد است: براساس بررسی حوادث سال گذشته کودکان ۹ تا ۱۱ سال و نوجوانان ۱۱ تا ۲۲ ساله در معرض بیشترین آسیب حوادث چهارشنبه سوری هستند.جوانان به علت اینکه به دنبال هیجان بیشتر هستند به موضوعات پرخطر روی خوش نشان می دهند به همین دلیل بهتر است که خانواده ها در چند روز آخر و همزمان با مراسم چهارشنبه سوری کنار فرزندانشان باشند و آنها را کنترل کنند.
روشن کردن آتش در فضای سبز ممنوع
ملکی از شهروندان خواست در فضای سبز آتش روشن نکنند و گفت: به هیچ وجه در فضای سبز و پارکینگ های مسقف آتش نباید روشن شود. بهتر است افراد خودروهای خود را در این روز در خیابان پارک نکنند. همچنین بعد از اتمام مراسم حتما آتش را خاموش و در کنار ان قرار نگیرند چرا که ممکن است موادی در داخل آن انداخته شده باشد و در ان لحظه دچار انفجار شود.
آماده باش تمامی اورژانس ها تا صبح فردای چهارشنبه سوری
در ادامه دکتر نادر توکلی رییس بیمارستان حضرت رسول(ره) و رییس سابق اورژانس وزارت بهداشت در گفت و گو با خبرنگار شفقنا زندگی، با بیان اینکه اورژانس تمامی بیمارستان های کشور در شب چهارشنبه سوری آماده به باش هستند گفت: بر اساس دستور وزارت بهداشت تمامی اورژانس بیمارستان های کشور آماده ارائه خدمات درمانی به تمامی مراجعین و مصدومین احتمالی چهارشنبه سوری هستند و هیچ مرکزی نمی تواند از پذیرش بیمار خودداری کند.
دست، صورت و چشم بیشترین قسمت های آسیب پذیر
وی در ادامه آسیب های ناشی از آتش بازی های چهارشنبه سوری را به دو سطح درجه یک و دو تقسیم بندی کرد و افزود: عمده جراحاتی که در اثر اصابت مواد منفجره در این شب وارد می شود در قسمت های صورت، دست، چشم و سایر اعضای بدن است که درجه دو محسوب می شود، اما خطرناک ترین آسیب ها قسمت های مغز، شکم و لگن درگیر می کند که به آن آسیب های سطح یک می گویند در بسیاری از موارد قربانیان این نوع آسیب جان خود را از دست می دهد.
لزوم اطمینان از استاندارد مواد محترقه
رییس بیمارستان حضرت رسول تاکید کرد: به خانوادهها توصیه کرد تا حد امکان از خرید مواد محترقه برای فرزندان خودداری کنند و در صورت خرید نیز از استاندارد بودن آنها اطمینان حاصل کنند و در صورت بروز مشکل افراد باید به نزدیکترین بیمارستان مراجعه کنند و در صورت ناتوانی در مراجعه به بیمارستان با برقراری تماس با شماره ۱۱۵، نیروهای این مرکز در اسرع وقت در محل حادثه حضور پیدا خواهند کرد.
هنگام سوختگی چکار باید کرد؟
وی همچنین به کسانی که دچار سوختگی می شوند توصیه کرد: در هنگام سوختگی توصیه می شود برای خنک کردن ناحیه آسیب دیده آب سرد برای شست و شو مورد استفاده قرار گرفته و از مالیدن و قرار دادن موادی مانند پماد های سوختگی در سوختگی های زیاد باید خودداری و از ترکاندن تاول ها و جدا کردن پوست ناحیه سوختگی نیز جلوگیری به عمل آید.
از قرار دادن یخ و آب سرد در محل سوختگی بپرهیزید
رییس سابق اورژانس وزارت بهداشت در پایان خاطر نشان کرد: قرار گرفتن یخ و آب یخ در محل سوختگی به گسترش آسیب رسانی به فرد کمک می کند بنابراین از چنین موادی نباید برای خنک کردن محل سوختگی استفاده شود. لباس سوخته نیز نباید از محل سوختگی جدا شود و تنها لباس قرار گرفته در اطراف ناحیه آسیب دیده و انگشتر، ساعت، دستبند کمربند و کفش پیش از باد کردن بافت سوخته از بدن مصدوم جدا شود. پس از آن فرد کمک رسان می تواند با یک بانداژ سبک و پانسمان استریل محل آسیب دیدگی را بپوشاند و منتظر رسیدن اورژانس بماند.
شادی یک شب با یک عمر پشیمانی قابل معامله نیست
در ادامه دکتر محمود جباروند رییس بیمارستان فاربی در گفت و گو با خبرنگار شفقنا زندگی، با تاکید بر اینکه مردم شادی یک شب چهارشنبه سوری را با یک عمر پشیمانی معامله نکنند افزود: متاسفانه بسیاری از افراد در شب چهارشنبه سوری بدون توجه به سلامتی خود، با انواع مواد منفجرجه ی خطرناک به شادی و خوشی می پردازند در صورتی که بسیار اتفاق می افتد بهای این شادی یک شبه، منجر به از دست دادن سلامتی جسمی، روحی و یک عمر پشیمانی آنها می شود.
چشم حساس ترین قسمت در برابر مواد منفجره
وی در ادامه چشم را حساس ترین قسمت بدن در برابر مواد منفجره دانست و گفت: به دلیل خاصیت غیرقابل پیش بینی بودن مواد منفجرجه، بسیاری از مواقع افراد از کنترل آسیب های ناشی از این مواد ناتوان می شوند در نتیجه منجر به آسیب هایی مثل سوختگی صورت، چشم و دیگر قسمت های بدن می شود.
جباروند همچنین سوختگی ها و موج انفجار ناشی از مواد منفجره و ترقه ها در چهارشنبه سوری را بسیار خطرناک توصیف کرد و گفت: موج انفجارناشی از این مواد محترقه، باعث خونریزی های داخلی چشم، بروز آب مروارید، خشکی سطح چشمی، دررفتگی عدسی، آسیب شبکیه و عصب چشم می شود.
دیه چشم معادل دیه نصف بدن است
به گفته رییس بیمارستان فارابی، دیه چشم معادل دیه نیمی ازدیه بدن است و همین موضوع نشاندهنده اهمیت بینایی در انسان است که متأسفانه بیشترین آسیبها و صدمات در شب چهارشنبه آخرسال به چشم وارد میشود، بطوریکه در بسیاری از آسیب های چشمی درصدی از بینایی فرد آسیب دیده از دست رفته و اگر بهترین ترمیم ها و جراحی ها نیز بر روی چشم صورت بگیرد باز هم ۶۰ تا ۷۰ درصد بینایی از دست می رود.
اقدامات اولیه برای جلوگیری از وخیم تر شدن آسیب های چشم
این فوق تخصص چشم، در خصوص اقدامات اولیه برای جلوگیری از وخیمتر شدن آسیب چشمی ناشی از مواد منفجره گفت: آسیب دیدگان اکیدا از خود درمانی پرهیز کرده و به هیچوجه به چشم خود آب نزنند، آن را مالش ندهند و پانسمان نکنند و افراد تنها مجازند محافظ پلاستیکی و یا کف دست خود را به عنوان محافظ بر روی چشم قرار دهند تا به اعضای داخلی چشم فشاری وارد نشود چرا که در بسیاری از این آسیبها ترکشهایی از انفجار مواد به اطراف پرتاب میشود و ممکن است وارد چشم مصدوم شده باشد.
رهگذران بیشترین قربانیان چهارشنبه سوری
رییس بیمارستان فارابی تماشاچیان و رهگذران را بیشترین قربانیان آسیب های چهارشنبه سوری عنوان کرد و گفت: متاسفانه بیش از ۶۰ درصد قربانیان آسیب های چهارشنبه سوری تماشاچیان بخصوص کودکان و افراد سالمندان را تشکیل می دهد بطوریکه ۸ تا ۱۲ درصد آسیب دیدگان دراین شب را کودکان زیر ده سال هستند( که پس از عمل جراحی در آسیب های چشمی، بیست تا۷۰ درصد افت بینایی ایجاد شده و در برخی موارد نیز مجبور به تخلیه چشم هستیم). بنابراین افراد توجه داشته باشند در چهارشنبه آخر سال از تردد غیرضروری در خیابان ها پرهیز کنند و به هیچ وجه حتی به عنوان تماشاچی نیز در صحنه آتش بازی حاضر نشوند همچنین رانندگان نیز شیشه های ماشین خود را بالا بکشند تا از ترکش های ترقه درامان باشند.
کمپین تحریم ترقه و فشفشه در چهارشنبهسوری
“دیگر پولمان را حرام ترقهها و جنسهای گوناگون شما نمیکنیم. چهارشنبهسوری جشن ما است. از امسال آتش درست میکنیم، از روی آن میپریم و شادی میکنیم. از امسال قاشقزنی میکنیم و به هم شیرینی میدهیم. از امسال جشنی واقعی میگیریم. از امسال در آستانه سال نو خیابانها را رنگارنگ میکنیم. به هم عشق میورزیم. از امسال چهارشنبهسوری را ایرانی برگزار میکنیم. از امسال به کودکانمان خواهیم آموخت که چهارشنبهسوری جشن شادی است، جشن سپاس از خدای یگانه است، نه ترس و وحشت. چهارشنبهسوری جشن ما است. تکتک ما حتی در برابر جشنهای سرزمینمان مسئولیم، چون بخشی از تاریخ و فرهنگ ما است. آنقدر به اشتراک بگذارید تا سراسر ایرانمان را پوشش دهد”.
این متن چندروزی میشود در شبکههای اجتماعی دستبهدست میچرد؛ متن «کمپین تحریم ترقه و فشفشه در چهارشنبهسوری». به نظر می رسد امسال و برای چندمینبار، این مردم هستند که برای یک موضوع اجتماعی دست به کار شدهاند. آنها بعد از تمام حوادثی که در سالهای گذشته در هر چهارشنبه آخر سال اتفاق افتاد و تعداد زیادی مجروح و کشته برجا گذاشت، امسال تصمیم گرفتهاند چهارشنبه سوری را بدور از هر نوع ترقه بازی و نارنجک بازی، آنطور که در سنت ها و آیین کهن ایرانی آمده است برگزار کنند. حال باید دید راه اندازی این کمپین نیز همانند موارد مشابه دیگر می تواند در نتیجه آن تاثیرگذار باشد.