شفقنازندگی- بازنشر*/مرضیه نوروزی: آمارها نشان میدهد مهمترین عامل و ریزفاکتور مهم از ۱۰ عامل موثر در بروز چاقی، تغذیه ناسالم است که مشکلات بسیاری را ایجاد میکند. علاوه بر این، تغذیه نادرست باعث افزایش موارد ابتلا به بیماریهای غیرواگیردار از جمله فشارخون، کلسترول بالا، بیماریهای قلبی-عروقی، دیابت و… و حتی سرطان در سطح جامعه میشود و سونامی بیماریهای غیرواگیر و سرطان، باعث ایجاد مشکل و آسیبهای فراوانی میشود؛ مشکلی که راهحلش افزایش آگاهی و تغییر سبک زندگی و اشاعه تغذیه سالم در خانوادههاست؛ سبکی که اگر تغییر نکند، بیماری شاخصه اصلی جامعه خواهد شد.
دکتر لیلا آزادبخت، متخصص تغذیه و رژیمدرمانی در گفتوگو با خبرنگار شفقنازندگی با اشاره به این مساله گفت: «سبک زندگی سالم تلاشی است برای ایجاد تعادل منطقی و آگاهانه بین اقداماتی که هر فرد برای اصلاح یا بهبود سلامت خود، سلامت دیگران و سلامت محیط زندگیاش انجام میدهد.»
وی با اشاره به اینکه امروزه برای پیشگیری از ابتلا به بیماریها به خصوص سرطان توجه به دریافتهای غذایی حائز اهمیت بسیاری است، اظهار داشت: «توجه به نوع غذا و گروههای غذایی دریافتی و الگوهای غذایی از اهمیت بسیاری برخوردار است و هر کدام حساسیت و توجه خاص خود را میطلبد. محققان ثابت کردهاند که رژیم غذایی روزانه افراد نقش مهمی در پیشگیری، بروز و درمان انواع سرطانها ایفا میکند. به عنوان مثال مطالعات نشان میدهد الگوهای غذایی که غنی از فیبرها و میوه و سبزی و غلات سبوسدار هستند، میتوانند نقش پیشگیریکننده در بروز سرطان از جمله سرطان مغز استخوان داشته باشند.»
با کلم بروکلی به جنگ با سرطان بروید
این متخصص تغذیه و رژیمدرمانی در ادامه افزود: «براساس همین نتایج، در بین سبزیجات خانواده کلمها به خصوص بروکلی که حاوی مادهای بنام سولفورافان است، در پیشگیری از سرطان نقش موثری دارد. در گذشته بیشترین خاصیت ضدسرطانی به کلم ارغوانی نسبت داده میشد اما در سالهای اخیر مشخص شده علاوه بر رنگدانهها و مواد آنتیاکسیدانی کلم قرمز سایر کلمها همانند کلم بروکلی که حاوی چند ماه به نام ایزوتیوسیانات از جمله سولفورافان و ایندول ۳- کاربینول است آن را به عنوان عوامل احتمالی ضدسرطان تبلیغ میکند. در مطالعات اولیهای که به عمل آمده، مشخص شده که امکان دارد این مواد به عنوان آنتیاکسیدان عمل و شاید آنزیمهای سمزدای موجود در بدن را تقویت کنند. اما از طرفی دیگر نتایج برخی مقالات هم حاکی از این است که ارتباطی بین سرطان و چگونگی تغذیه وجود ندارد. با این حال، نقدی که بر این مقالات گرفته میشود این است که این مقالات از نظر طراحی و متدلوژی دچار کاستیها و نقصهایی هستند که باعث شده هیچ ارتباطی بین چگونگی تغذیه و ابتلا به سرطان دیده نشود.»
مصرف بیشتر و مکرر غذاهای ناسالم فرد را مستعد ابتلا به بیماریها خواهد کرد
آزادبخت با هشدار اینکه امروزه به کمک علم تغذیه مشخص شده بسیاری از مواد نگهدارنده که متاسفانه در موادغذایی کنسروی وجود دارد و همچنین مواد رنگی موجود در برخی خوراکیها، مصرف موادخوراکی و غذاهایی که حاوی طعم و رنگ مصنوعی هستند در بروز سرطان نقش دارند، گفت: «با توجه به صنعتی شدن جامعه امروزی و گرایش به مصرف غذاهای آماده و فرآوریشده بهخصوص گوشت های پروسهشده که استفاده از آنها به دلایل مرتبط با شیوه نادرست زندگی افزایش یافته است خطر ابتلا به سرطان را بالا برده است. تغییر در الگوهای غذایی از جمله افزایش دریافت چربیهای اشباع و کاهش دریافت میوه و سبزی و ویتامینهای آن منجر شده که این امر باعث افزایش شیوع بیماریهای غیرواگیر مانند بیماریهای قلبی- عروقی، سرطان و دیابت شود. همین امر لزوم پرداختن به مبحث ارتباط میان سرطان و تغذیه را بیش از پیش آشکار میکند. هرچند احتمالا مصرف هر ازگاهی یک همبرگر یا یک ساندویچ سوسیس ضرری ندارد اما کاهش دادن میزان مصرف گوشتهای فرآوری شده، مانند سوسیس دودی، کالباس و همبرگر امکان دارد در کمتر کردن خطر سرطانهای روده بزرگ و راستروده (کولورکتال) و معده مفید باشد. همچنین، ممکن است خوردن گوشتهایی که با دودی کردن یا با استفاده از نمک نگهداری شدهاند شخص را در معرض عواملی قرار دهد که بهطور بالقوه میتوانند باعث ایجاد سرطان بشوند.»
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با بیان اینکه مصرف بیشتر و مکرر غذاهای ناسالم فرد را مستعد ابتلا به بیماریها خواهد کرد، توضیح داد: «به طور کلی در علم تغذیه اگر فردی غذایی با ارزش تغذیهای پایین را یکبار در ماه یا کمتر مصرف کند در معرض خطر مضرات آن نخواهد بود اما مصرف بیشتر و مکرر غذاهای ناسالم فرد را مستعد ابتلا به بیماریها خواهد کرد. علاوه بر این، استفاده از انواع روغن نامناسب به خصوص اسیدهای چرب ترانس که در اثر مصرف روغن هیدروژن و جامد نباتی پدید میآیند با بروز سرطان مرتبط است. بنابراین توجه به دریافت نوع روغن نیز حائز اهمیت است. هرچقدر سعی کنیم تغذیه صحیح و سالمی داشته باشید مانند الگوی غذایی حاوی لبنیات کمچرب، انواع ماستهای پروبیوتیک، مصرف میوه و سبزی و غلات سبوسدار در محدوده کالری دریافتی در پیشگیری از سرطان کمککننده خواهند بود.»
به گفته این متخصص تغذیه و رژیمدرمانی براساس پیشبینی سازمان جهانی بهداشت تا سال۲۰۲۰ موارد جدید سرطانها به ۱۵میلیون میرسد بنابراین سرطان از جمله بیماریهایی است که تغذیه صحیح در پیشگیری و درمان آن میتواند نقش مهمی داشته باشد. بهعنوان مثال افرادی که کمتر از ۵ بار در روز میوه و سبزی مصرف میکنند بیشتر در معرض خطر سرطانهای دستگاه گوارش قرار دارند. گنجاندن برخی از غذاها مثل پیاز و به خصوص سیر و انواع سیرترشی به دلیل داشتن ترکیبات خاص میتوانند در پیشگیری از سرطان موثر باشند.
میخواهید سرطان نگیرید از الگوی غذایی DASH پیروی کنید
آزادبخت با تاکید بر اینکه تغذیه صحیح و سالم روش موثری برای پیشگیری از سرطان است، گفت: «از سوی دیگر برخی شواهد که نیازمند تحقیقات بیشتری در این زمینه است، نشان میدهد الگوی غذایی DASH که شامل سبزی، میوه و لبنیات کمچرب و غلات سبوسدار است و بر کاهش میزان نمک تاکید دارد، در پیشگیری از سرطان نقش دارد و توصیه میشود افراد به سمت پیروی از این نوع رژیم غذایی متمایل باشند. به طور کلی فیبرهایی که در سبزیجات و میوهجات وجود دارند میتوانند در پیشگیری از بیماریهای قلبی -عروقی و انواع سرطانها و همچنین برای تعدیل وزن مفید باشند. از فواید الگوی غذایی مدیترانهای در پیشگیری از سرطان نیز نباید غافل بود. با توجه به اینکه با پیروی از این رژیم غذایی میتوان به چربیهای مفید با مصرف انواع مغزها و آجیل، روغن کانولا، زیتون و ماهی دست یافت لذا همین تغذیه صحیح و سالم روش موثری برای پیشگیری از سرطان است.»
اگر به سرطان مبتلا شدید باز هم از تغذیه غافل نشوید
وی با اشاره به اینکه اگر به سرطان مبتلا شدید باز هم از تغذیه غافل نشوید، عنوان کرد: «درصورت ابتلا به سرطان، تغذیه نقشی اساسی دارد تا بیمار بتواند نیروی خود را حفظ کند و با بیماری بجنگد. داشتن یک برنامه غذایی سالم میتواند این اطمینان را بدهد که بیمار موادغذایی مورد نیاز خود را به دست میآورد تا نیرومند بماند و عوارض جانبی درمان بیماری کم شود و بتواند معالجات کامل سرطان استخوان را بدون وقفه پشت سر بگذارد. درصورت تشخیص این سرطان در بیمار، متخصص تغذیه درمانی پیش از درمان نیازهای تغذیهای بیمار را بررسی و موانع و چالشهای موجود را شناسایی میکند. سپس برنامه غذایی را به بیمار ارائه میدهد که کمبودهای تغذیهای او مورد توجه قرار گرفته شده است. در خلال روند درمان نیز وضعیت تغذیه بیمار تحتنظر قرار گرفته میشود و اصلاحاتی در برنامه غذایی او انجام میشود و عادتهای سالم غذایی به بیمار آموزش داده میشود.»
اهداف تغذیه درمانی در مبتلایان به سرطان
لیلا آزادبخت، دانشیار دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در پایان به اهداف تغذیه درمانی در مبتلایان به سرطان اشاره کرد و گفت: «اهداف تغذیه درمانی در مبتلایان به سرطان، در حین درمان فعال و دوره نقاهت، برای جبران کمبودموادغذایی حفظ سلامت و پیشگیری از عوارض جانبی دارودرمانی است. تامین املاح مختلف در این دوران اهمیت دارد. علاوه بر این، پیشگیری از سوءهاضمه یا اصلاح آن، جلوگیری از تحلیل و کاهش ماهیچه، استخوان، خون، اندام و سایر اجزای بدن، کمک به بیمار برای تحمل درمان، کاهش عوارض جانبی ناشی از تغذیه نامناسب، حفظ انرژی و قدرت جسمی و توانایی برای مقابله با عفونت، کمک به بازیابی سلامتی و التیام جراحت و در نهایت حفظ کیفیت زندگی یا بهبود آن است. با توجه به اینکه دورههای سنگین شیمیدرمانی باعث کاهش محسوس اشتها و حالت تهوع و استفراغ در مبتلایان میشود و این افراد مقدار زیادی از وزن و انرژی خود را از دست میدهند و انجام عمل جراحی همراه با مصرف آنتیبیوتیک، بر مشکلات تغذیهای دامن میزند، مشاوره با یک پزشک متخصص تغذیه بسیار کمککننده خواهد بود. متخصص تغذیه میتواند با ارائه راهکارهای موثر به فرد مبتلا و خانواده او از بیشترین نگرانی آنها که لاغری مفرط و کاهش دریافت ریزمغذیها در بیمار است، بکاهد. علاوه بر این به مبتلایان به سرطان توصیه میشود غذاهای سالم و طبیعی و راحتالهضم بخورند و از مصرف موادغذایی سنگین و پرچرب یا انواع ترشیجات و ادویهها بپرهیزند. بهتر است در وعدههای غذایی کم اما در دفعات بیشتر غذا بخورند.»
انتهای پیام