شفقنا زندگی- ازهنگامی که آدمی بر کره زمین پدید آمد، برای رفع نیازهای خود نیازمند کوشش بود. زندگی انسان بر محور کار میگردد و کار، تلاش انسان جهت حصول به هدف معین است. کلید گشایش هر استعدادی در درون انسان کار است. کار بزرگترین و شاید زیربناییترین بخش زندگی انسانی است. چرا که از کار میتوان به جوهره درونی افراد پی برد و وقتی این جوهرههای درونی آشکار شوند و استعدادهای بالقوه به منصه ظهور برسند میتوان به وجود جامعهای پویا امیدوار بود. ادیان و مکاتب مختلف دیدگاههای متفاوتی در خصوص ارزش کار و تلاش دارند که در بین دین اسلام جایگاه بسیار والایی را برای کسب روز حلال قایل شده است بطوریکه در قرآن از کار به عنوان بهترین عبادت، مقدس ترین جهاد و مستمرترین تلاش یاد می شود.
حجت السلام محسن نیک پور، استاد حوزه و دانشگاه در گفت و گو با خبرنگار شفقنا زندگی، با تاکید بر اینکه هیچ شغلی به عنوان کار و کارگری در دین اسلام مورد ستایش قرار نگرفته است افزود: خوشبختانه در دین اسلام آیات و روایاتی بسیار فراوانی در مورد ارزش کار و تلاش افراد در خانواده و جامعه وجود دارد. از دیدگاه قرآن کسی که تلاش می کند نیازهای خانواده خود را رفع و موجب آسایش و رفاه فرزندان خود شود، همانند رزمنده ای است که در راه خدا جهاد می کند این افراد با توانمندی های خود علاوه بر خانواده، جامعه را نیز از نتیجه کار خود بهره مند می کند. بطوریکه پیامبر(ص) دست کارگری را که از شدت کار ورم کرده بود را بوسید و فرمود: این دستی است که خدا و رسولش آن را دوست می دارند.
کارگران شریفترین انسان های جامعه هستند
وی در ادامه خاطر نشان کرد: کارگر از نظر قانون کار، کسی است که به هر عنوان در مقابل دریافت حقالسعی، اعم از مزد، حقوق، سهم سود و سایر مزایا به درخواست کارفرما کار میکند. طبقه کارگر یک طبقه اجتماعی است و از افرادی تشکیل میشود که در مشاغلی کار میکنند که نیاز به قدرت بدنی و کار دستی دارد. کارگر از دیدگاه اسلام شغل بسیار ارزشمندی است. کارگران شریفترین انسان های اجتماع هستند، پیامبر(ص) و حضرت علی(ع) از کار کردن به عنوان عملی دنیوی و اخروی که دارای اجر و ثواب بسیار است یاد نموده و نسبت به آن توصیههای بسیار کردهاند. در روایات آمده است کسی که به کار و تلاش مشغول است، از کسی که کار را رها کرده و به عبادت خدا مشغول است اجر و پاداشی فزونتر دارد و تاکید شده است که دعای بیکار هر چند عابد باشد مستجاب نمیشود.
کارگران از یاد خدا غافل نشوند
این کارشناس مذهبی با بیان اینکه ارزش و محصول کار یک کارگر باید همواره در ذهن جامعه دائمی و ماندگار باقی بماند، تصریح کرد: ارزش کار یک کارگر زمانی در ذهن مردم همیشگی و ماندگار می شود که کارگر، محصول کار و تلاش خود را با یاد و ذکر خدا به اتمام برساند در واقع زمانی که کارگر در حین انجام کار همواره به یاد خدا باشد هیچ گاه محصول خود را بدون دقت و بی کیفیت به سرانحام نمی رساند و در تلاش خود بیشترین حساسیت را خرج می کند.
فقر در جامعه با کار و تلاش رفع می شود
حجت السلام نیک پور، کار و تلاش را زمینه ای برای رفع فقر در جامعه دانست و گفت: با کار و تلاش فقر در جامعه از بین می رود و کسب در آمد موجب میشود فرد در بعد اجتماعی جامعه نیز بسیار مفید باشد و بتواند به دیگران کمک کند. امام باقر(ع) میفرماید: هر کس برای بینیازی از مردم و تلاش برای رفاه خانواده و مهربانی و خیرخواهی به همسایه در طلب مال و امکانات زندگی بر آید روز قیامت در حالی که صورتش همچون بدر درخشان است خداوند را ملاقات می کند.
نکوهش بیکاران در اسلام
به گفته وی اسلام به همان اندازه که به کار و کارگر توجه دارد، افراد تنبل و بی کار و بی هدف را به شدت سرزنش نموده و آنان را دشمنان خدا و معصومین و منحرف از خطر اسلام دانسته و این گونه اشخاص و روش خطرناک آنها را ضدارزش معرفی می کند. امام صادق(ع) میفرماید: خداوند متعال بیکاری را دشمن انسان میداند.
این کارشناس مذهبی، به لزوم فرهنگ سازی و اهمیت جایگاه کارگران تاکید کرد و اظهار کرد: تقویت و افزایش تولید و اصرار در مصرف محصولات داخلی از جمله راهکار های مفید در بهبود وضعیت کارگران خواهد بود.
حقوق کارگران
سفارش امام سجاد در مورد حقوق کارگران
حجت الاسلام نیک پور به حقوق کارگران از دیدگاه اسلام اشاره کرد و گفت: در احکام اسلامی حقوقی برای کارگران معین و نسبت به اجرای دقیق آن ها تاکید بسیار شده است، تا جایی که امام سجاد (ع) می فرماید: حق زیردستان بر تو آن است که بدانی ضعف آن ها و قدرت تو (از نظر مالی، بدنی و فکری) دلیل تسلط تو بر آنها شده است. پس باید با آنها به عدالت رفتار کنی و مانند پدری مهربان برای آنها باشی، از نادانی وجهل و اشتباه آنها درگذری و در عقوبت آنان تعجیل نکنی و بر این کارفرمایی که خدا به تو داده است سپاسگزار باشی. در جایی دیگر نیز می فرماید: حق کسی که کارهای (خانه، مغازه، کارگاه ، کارخانه) تو را انجام می دهد، آن است که بدانی او را خدا خلق کرده و در حقیقت از پدر و مادر تو است (آدم و حوا). تو مالک و خالق او نیستی و رزق او نیز در دست تو نیست. پس به او نیکی کن و آزارش مده.
لزوم پرداخت به موقع مزد کارگر
وی یادآور شد: از نگاه اسلام عدم پرداخت و یا تأخیر در پرداخت حقوق کارگر «ظلم» تلقی شده و در بعضی روایات، ندادن حقوق کارگران، گناهی نابخشودنی محسوب می شود. مزد کارگر باید از قبل تعیین شده و به محض اتمام کار پرداخت شود. از پیامبر (ص) توصیه می کنند “هرگاه کسی را برای انجام کاری اختیار کردید، قبل از انجام کار دستمزد او را تعیین کنید”.
وضعیت نابسامان معیشت کارگران
این کارشناس مذهبی وضعیت معیشت کارگران در جامعه را نامناسب توصیف کرد و افزود: متاسفانه وضعیت معیشت کارگران در سالهای اخیر هر روز فشارهای تازهای را به این قشر وارد میکند. رشد آمار بیکاری، افزایش نرخ تورم و بالا رفتن قیمتها در حالی طبقه کارگر را با مشکلات جدی روبهرو کرده است که حداقل دستمزدهای تعیین شده برای این قشر تعیین شده است امیدواریم مسوولان توجه ویژه ای به خواسته ها و نیازهای این قشر از جامعه داشته باشند چرا که توسعه و پیشرفت جامعه به دستان کارگران آن جامعه اتفاق می افتد.
کارگران باید امنیت شغلی داشته باشند
وی در پایان عدم امنیت شغلی را از دیگر مشکلات کارگران در جامعه دانست و خاطرنشان کرد: یکی دیگر از دغدغه هایی کارگران جامعه ما دارند نحوه تنظیم قرارداد شان در بنگاهها است بر اساس قانون امضای قرارداد کمتر از یک سال در کارگاههای که ماهیت کار دایم و مستمر دارند ممنوع باشد، اما مشاهده میشود که اکثر کارگاهها در کشور با بستن قراردادهای یک ماهه یا سه ماهه باعث نبود امنیت شغلی برای کارگران کشور میشوند.