شفقنا زندگی- بسیاری از ما از علی (ع) به عنوان کوچه گرد عاشقی یاد می کنیم که پا در دل تاریکی شب گذارده و به کمک نیازمندان و تهی دستان جامعه می شتابد. حضرت علی (ع) علاوه بر اینکه زندگی خود را با فقیران جامعه هم سطح کرده بود و به تنهایی و شخصا از نیازمندان دستگیری می کرد در دوران حکومت خود برنامه حکومتی خود را نیز به گونه ای تنظیم کرده بود تا فاصله غنی از فقیر را کمتر کند. می توان علی (ع) را به عنوان الگویی مسلم در دستگیری ایتام و نیازمندان دانست و در روزگاران امروز به کار بست. تاکید و توجه امام علی (ع) به ایتام و نیازمندان به قدری بود که در هنگام شهادت خود به فرزندانش امام حسن و حسین (ع) وصیت کردند : « خدا را، خدارا! در مورد یتیمان، نکند آنها گاهی سیر و گاهی گرسنه بمانند. نکند آنها در حضور شما در اثر رسیدگی نکردن از بین بروند».
حجت الاسلام محمدحسن موحدی ساوجی استاد دانشگاه مفید قم در گفت وگو با خبرنگار شفقنا زندگی درباره سیره حضرت علی (ع) در دستگیری ایتام و نیازمندان بیان کرد: حضرت علی (ع) هم در گفتار، خطبه ها و وصیت نامه خود و هم در رفتار نسبت به طبقه تنگدست و ضعیف جامعه عنایت بسیاری داشتند.
او افزود: طبقه ضعیف هم شامل افرادی می شود که از نظر مالی دارای وسعت زندگی نیستند و هم شامل افراد یتیم می شود. حضرت علی (ع) زمانی که متوجه می شوند از دنیا خواهند رفت در وصیت نامه خود به ایتام تاکید می کنند. ایشان در طول زندگی خود، به ویژه در زمانی که حاکم مسلمانان بودند شخصا به نیازمندان رسیدگی می کردند.
این استاد دانشگاه ادامه داد: علاوه بر اینکه برنامه حکومتی حضرت علی (ع) به گونه ای بود که فاصله طبقاتی بین ثروتمندان جامعه را با تهیدستان کم کند، خودشان هم به صورت فردی و شخصا به امور نیازمندان به صورت ناشناس رسیدگی می کردند.
ساوجی درباره رفتار علی (ع) با نیازمندان تصریح کرد: حضرت در رسیدگی به ایتام و نیازمندان تفاوتی قائل نمی شدند؛ همچنین بین افراد چه طرفدار و موافق ایشان بودند و چه مخالف بودند و حتی بین مسلمانان و غیر مسلمانان نیز فرق نمی گذاشتند. نقل شده است که حضرت از محلی عبور می کردند که دیدند پیرمردی گوشه ای نشسته و در حال گدایی است، حضرت از اطرافیان علت گدایی شخص را جویا می شوند و اطرافیان می گویند« یک فرد نصرانی است». حضرت به حالت اعتراض می گویند «تا زمانی که این فرد جوان بود از نیروی کارش استفاده کردید حال که پیر و کهنسال شده است می گویید نصرانی است؟» و دستور می دهند که از بیت المال به آن فرد کمک شود.
امام در کمک به فقرا فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان قائل نبودند
وی در پاسخ به این پرسش که از رفتار علی (ع) با نیازمندان و فقرا چه درسی می توان گرفت؟ گفت: درسی که می گیریم این است که حضرت به این موارد حساس بودند و اینطور نبود که در دوران حکومت خود به راحتی از مسئله گدایی بگذرند.ایشان فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان قائل نبودند و درجه بندی نمی کردند. نیازمند، نیازمند است چه مخالف اعتقادی یا سیاسی حاکم باشد، چه موافق باشد باید به او رسیدگی شود.
ساوجی خاطرنشان کرد: اینکه در این گونه موارد حضرت می فرمایند که نیازمندان از بیت المال تامین شوند به این معنا است که کل زندگی نیازمندان تامین باشد و تامین بودن به اصطلاح امروزی این است که زیر خط فقر نباشد و تا آخر عمر خودش و بچه هایش تامین شود. اگر به دستورات اسلامی و آموزه های دینی توجه کنیم می بینیم که در آن زمان بیشتر منابع بیت المال از طریق مالیات ها بود و مهمترین مالیات های آن زمان زکات وخمس بود. در آموزه های دینی و احکام فقهی آمده است که مالیات، زکات و خمس از ثروتمندان گرفته می شود و از کسی که فقیر است مالیات گرفته نمی شود. فرد تهیدست زکات و خمس نمی دهد؛ بنابراین منبع از ثروتمندان گرفته می شود سپس به فقرا پرداخت می شود. یکی از اهداف دستور مالیاتی اسلام این بوده که فاصله طبقاتی بین غنی و فقیر را در جامعه کمتر کند.
مالیات باید از ثروتمند گرفته شود و به فقرا پرداخت شود
استاد دانشگاه قم ادامه داد: اما در عمل می بینیم که مالیات از تمام افراد حتی فقرا هم گرفته می شود. مثلا اگر در جامعه ما یک فرد فقیر می خواهد یک سطل ماست بگیرد مالیات بر ارزش افزوده از او نیز گرفته می شود در حالی که مشاهده می کنیم که تبصره ها یا راه هایی وجود دارد که افراد ثروتممند جامعه بتوانند از پرداخت مالیات فرار کنند. در صورتی که مالیات باید از ثروتمند گرفته شود و به فقرا پرداخت شود، بیت المال برای فقیران است آنچه که ما از آموزه های دینی برداشت می کنیم این است که این نوع کارها دینی نیست و سیره حضرت علی (ع) و سایر ائمه در بیت المال و مصرف آن اینگونه نبوده است.
ساده زیستی امام علی و همزیستی با فقرا
کسی که بر مردم حکومت می کند وظیفه دارد با طبقات ضعیف جامعه خود را هماهنگ کند
ساوجی بیان کرد: نکته دیگر در مورد سیره علی (ع) این است که ایشان خودشان ساده زیست بودند و با فقیران همزیستی داشتند، علی رغم اینکه از نظر مالی تولید کننده بودند و و ضع بدی نداشتند اما به گونه ای زندگی می کردند که سطح زندگی شان با فقیران جامعه تفاوتی نداشته باشد. نقل شده که فردی در زمان حضرت علی (ع) تارک دنیا شده بود، جامه کهنه می پوشید و از نظر اقتصادی به خانواده خود رسیدگی نمی کرد، حضرت او را احضار می کنند و علت را جویا می شوند، فرد می گوید که « شما خودتان هم مثل من هستید، به خود سختی می دهید، غذای لذیذ نمی خورید، من هم همین کار را انجام می دهم» حضرت پاسخ می دهند که «من با تو فرق دارم، من فرمانروا و پیشوای مردم هستم و کسی که بر مردم حکومت می کند وظیفه دارد که با طبقات ضعیف جامعه خود را هماهنگ کند».
در پایان افزود: تعبیر حضرت این است که خداوند بر پیشوایان عادل واجب کرده است که ضعیف ترین طبقات ملت خود را مقیاس زندگی شخصی خود قرار دهند و به گونه ای زندگی کنند که فقیر ترین مردم آنگونه زندگی می کنند، علتش هم این است که سختی فقر در آن طبقه اثر نکند.
انتهای پیام