شفقنا زندگی – گذشت ۴۰ روز از تلخ ترین واقعه تاریخ با پیاده روی و شرکت در مراسم اربعین حسینی مرور می شود و حرکتی باشکوه را بر جای می گذارد، حجت الاسلام و المسلمین دکتر عبدالله صادقی، استاد حوزه و دانشگاه می گوید: مراسم اربعین حسینی نشان می دهد که شیعه در راه رسیدن به آرمان های خود اراده مستحکم دارد، اما ما نیازمند اجتهاد درباره قیام امام حسین(ع) هستیم، اگر به طور شفاف تر به قیام امام حسین(ع) بپردازیم قطعا جوانان سال به سال بیشتر تحت تاثیر قرار می گیرند و در مراسم اربعین حسینی حضور پر شوری خواهند داشت چرا که جوان امروز به دنبال زیبایی هاست و در هر حرکتی که انجام می دهد به دنبال جمال واقعی آن حرکت است.
متن گفت وگوی شفقنا زندگی با دکتر عبدالله صادقی را می خوانید:
* مراسم پیاده روی اربعین سال هاست که در فرهنگ شیعیان به عنوان نمادی از وفاداری و لبیک به امام حسین(ع) به جبران بی وفایی مردم کوفه در همراهی با سیدالشهدا و تکریم و زنده نگه داشتن واقعه عاشورا تلقی می شود؛ اما طی سال های گذشته مراسم اربعین به مانیفستی برای شیعیان جهان مبدل شده است. حضور شیعیانی از بیش از ۷۰ کشور جهان در این مراسم، بزرگترین تجمع مذهبی در جهان را رقم می زند که می تواند حامل پیام های مهمی برای جهان اسلام و همچنین مردم دنیا باشد. نگاه شما در این خصوص چیست و این مراسم چه پیام هایی را به همراه دارد؟
مراسم اربعین حسینی مهم ترین پیام را برای شیعه به همراه دارد که وحدت و همبستگی است. در روایات آمده که اهل بیت(ع) را شهر به شهر از کربلا به کوفه و از کوفه به شام آوردند و در مسیر برگشت این بزرگواران را از راه بیابان به کربلا آوردند؛ پیاده روی زائران اربعین حسینی در حقیقت تداعی گر بازگشت اهل بیت(ع) به منظور زیارت قبور شهدا در روز اربعین است به گونه ای که هر مسلمانی که این صحنه را می بیند منقلب می شود. در این روزها که خرافات در میان سنی ها، مسیحی ها و یهودی ها بسیار است و متاسفانه تسنن وهابی، شیعه را به خرافات نسبت می دهد؛ ما اگر بتوانیم در مراسم اربعین حسینی از هرگونه حرکت اضافی و غیر سنتی شیعه پرهیز کنیم در حقیقت به یاوه گویی های وهابیون پشت کردیم و می توانم بگویم این امر مهم، یکی دیگر از پیام های مراسم اربعین حسینی است.
پیاده روی زائران کربلا و همچنین مراسم اربعین امام حسین(ع) ابراز اوج عشق است؛ از بسیاری از فلاسفه شرق و غرب پرسیدند که عشق چیست؟! زیبا ترین جواب را مرحوم ملاصدرای شیرازی داد و گفت: عشق چیزی است که درک می شود، ولی وصف نمی شود، یعنی عشق را نمی شود نقاشی و ترسیم کرد و فقط خود عاشق می داند که در دنیای درونش چه غوغایی از عشق است؛ در مراسم پیاده روی اربعین حسینی با پای برهنه، شیعیان اوج عشق خود به امام حسین و اهل بیت(ع) ایشان را نشان می دهد چرا که واقعه کربلا یک عشق مطلق است و حرکت و ایثار امام حسین(ع) را نمی توان با هیچ عشق، جهاد، شهادت و حرکت انسانی الهی در طول تاریخ بشر مقایسه کرد.
* در مراسم اربعین آنچه بیش از همه جلوه گر است حضور زنان، مردان، کودکان، پیرمردان و پیرزنانی است که از اقصی نقاط عراق پای در مسیر کربلا می گذارند. این مراسم به عنوان هویتی برای شیعیان عراق محسوب می شود و همه آنها نیز عشق به اباعبدالله را دلیل اصلی خود برای حضور و شرکت جستن در آن یاد می کنند. اگر بخواهید به مهم ترین مولفه هایی که زیباترین زوایای روابط انسانی را جلوه گر است، اشاره کنید کدام موارد را می توانید برشمرید؟
به نظر من مهم ترین مولفه وحدت میان همه مسلمانان است که زیبایی فوق العاده به همراه دارد، مسلمانان بدون توجه به قومیت، نژاد، مذهب و سرزمین مانند اعضای یک خانواده زیر پرچم امام حسین(ع) حرکت می کنند و زیباترین چهره عشقِ عاشق به معشوق را تداعی می کند.
* مهم ترین آثار فردی حضور در مراسم اربعین برای یک مسلمان شیعه چه چیزهایی می تواند باشد؟
مراسم اربعین حسینی بالاترین آثار سازندگی فردی را به همراه دارد و قدرت اراده انسان را تقویت می کند؛ ما در روایات داریم گرامی ترین، با فضیلت ترین و پر پاداش ترین عمل، سخت ترین عمل است؛ به عنوان مثال در ماه مبارک رمضان روزه با همه سختی هایی که دارد، اراده انسان را تقویت می کند لذا خداوند در قرآن می فرماید: «وَ اسْتَعینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاهِ وَ إِنَّها لَکَبیرَهٌ إِلاَّ عَلَى الْخاشِعین» در حقیقت در راه سختی از صبر و نماز کمک می گیریم، همه مفسران گفتند که منظور از صبر روزه است چون روزه بهترین مکتبی است که انسان می تواند صبر، بردباری و تقویت اراده را از آن طریق به دست بیاورد؛ در حرکت مردم از بیابان ها به سوی کربلا و تحمل در برابر تشنگی و خستگی حاصل از این پیاده روی، به تأسی از اراده ای که امام حسین(ع) در تقدیم همه عزیزان خود در راه خدا داشته و همچنین صبری که بانوی بزرگ کربلا حضرت زینب(س) داشته، قدرت اراده و صبر را نیز در انسان تقویت می کند.
* روایت های متفاوتی بعضا از سوی افرادی که در مراسم اربعین شرکت کرده اند، گفته شده، از نحوه رفتار و مهمان نوازی اهالی موکب ها تا تبلیغ جریانات مختلف شیعی و دیگر مذاهب و گروه ها. فکر می کنید چنین اجتماع میلیونی که در یک زمان و مکان مشخص تشکیل می شود، دارای چه اندازه پتانسیل و ظرفیت سازی برای معرفی شیعه به دیگر جوامع است؟ و چه کارها و اقدامات شایسته ای در معرفی هر چه بهتر این ظرفیت عظیم می توان به کار بست؟
برداشت هایی که ما از مراسم اربعین حسینی داریم، در دنیا منعکس می شود و دنیا هم همین نگاه را نسبت به این حرکت دارد؛ بسیاری از رسانه های عربی و غیر عربی از این حرکت به عنوان یک حرکت با شکوه یاد می کنند؛ برخی رسانه ها از پرورش اراده، استقامت و پایداری مسلمانان صحبت می کنند و چنین پیام هایی را به جهانیان منعکس می کنند.
* مراسم اربعین حسینی چه تاثیری در معرفی شیعه به دیگر جوامع دارد؟
این مراسم نشان می دهد که شیعه در راه رسیدن به آرمان های خود اراده مستحکم دارد و در جهاد از امام حسین(ع) پیروی می کند. ماربین آلمانی کتابی دارد به نام «حسین شجاعت تاریخ»، یکایک تعریفی که ماربین از فلسفه قیام امام حسین(ع) دارد و اینکه این قیام چگونه می تواند در امت و پیروانش تاثیرگذار باشد را در مراسم اربعین حسینی می بینیم، همچنین تمامی درس هایی که پیروان امام حسین(ع) از مکتب عاشورا گرفته و می گیرند در مراسم اربعین حسینی به منصه ظهور گذاشته می شود.
* چند سالی است که حضور جوانان به خصوص جوانان ایرانی در مراسم پیاده روی اربعین تجلی خاصی دارد. به نظر شما چه مولفه هایی برای جذب جوانان امروزی و به نوعی نسل جدید حضور در این مراسم را از سوی آنها رقم زده است؟
شهید استاد مطهری می گوید که درباره قیام امام حسین(ع) باید اجتهاد شود یعنی جمعی از محققان، کاردانان و کارشناس باید حادثه کربلا را عمیقاً بررسی کنند و مسایل ساختگی و خرافاتی را از ساحت مقدس قیام امام حسین(ع) پاک کنند و نهضت کربلا را شفاف سازند؛ ما اگر بتوانیم این شفافیت را هدف قرار دهیم، مطمئنم که جوانان سال به سال بیشتر تحت تاثیر قرار می گیرند و در مراسم اربعین حسینی حضور پر شوری خواهند داشت چرا که جوان امروز به دنبال زیبایی هاست و در هر حرکتی که انجام می دهد به دنبال جمال واقعی آن حرکت است و اگر بنا باشد که جوانان در حرکت امام حسین(ع) زیبایی و شکوه واقعی را ببینند باید به اصل قضیه رجوع کنند و دلایل قیام امام حسین(ع) از جمله مطالبه حق، آزادی، ظلم ستیزی، امر به معروف، نهی از منکر، تبیین حکومت و اقامه نماز را عمیقاً بفهمند و درک کنند.
پیش از شهادت امام حسین(ع) مردم نماز نمی خواندند، اما ما می گوییم که حسین(ع) کسی است که نماز و زکات را به پا داشت این بدین معناست که امام حسین(ع) می خواهد نماز را با مفاهیم بلند به مردم بشناساند نه اینکه مردم نماز را صرفا یک عبادت بدانند چرا که نمازگزاری که می گوید «من تو را بندگی می کنم و از تو کمک می خواهم» و معنا و مفهوم چنین کلمه ای را می داند هرگز در برابر استکبار، متجاوز و هر قدرت غیر الهی سر تسلیم فرود نمی آورد. جوانان امروز به دنبال این مفاهیم از قیام امام حسین(ع) هستند.
* اینکه حضور جوانان نسبت به گذشته در مراسم اربعین حسینی بیشتر شده نشان از این امر دارد که جوانان خواهان ظهور و بروز دقیق زیبایی متبلور در قیام امام حسین(ع) در جامعه خود هستند؟
بله! البته باز هم تأکید می کنم که ما به درستی به فلسفه قیام امام حسین(ع) نپرداختیم، متأسفانه عظمت قیام امام حسین(ع) که در تاریخ بشر بی سابقه است را با خرافات مخلوط کردیم. یک دانشمند رمانی کتابی نوشته به نام «حسین و حماسه آزادی» و می گوید که من برای پیروان امام حسین(ع)، بسیار متاسفم چون همانطور که یک مسیحی عوام بر این باور است که حضرت مسیح بر صلیب رفت تا قربانی گناه امت شود، شیعه هم صرفا بر این باور است که امام حسین(ع) کشته شد تا برای گناه کار شفاعت کند، شفاعت یکی از باورهای معنوی و مذهبی ما شیعیان هست و قابل قبول است ولی در قیام امام حسین ده ها و صدها ارزش، فراز و برکت وجود دارد که اگر انسان ها، مخصوصا نسل جوان، واقعیت قیام را بشناسد و آن شفافیت را به دست بیاورد، می تواند به این برکات برسد چرا که جوان به دنبال زیبایی ها، شجاعت ها، فرازها، ایثار و عظمت هاست و قیام امام حسین(ع) مملو از این درس هاست؛ قیام امام حسین(ع) درس های اقتصادی، مادی، معنوی، سیاسی و ولایتی به همراه دارد.
* به باور شما چرا با وجود انواع تهدیداتی که همواره بر سر حضور مردم عراق در مراسم اربعین بوده است از تهدیدات زمان صدام در قطع اعضای بدن به جرم شرکت در اربعین تا گروه های تروریستی در عراق حال حاضر اما هیچ گاه باعث نشده چراغ اربعین حسین کم سو و بی رمق شود؟
در حرکت طارق بن زیاد به اسپانیا؛ فرستاده مسلمانان به نزد پادشاه اسپانیا می رود و سوال می کند که چرا با ما می جنگید، می گوید: برای دعوت به اسلام و خدا؛ سپس می گوید: در این جنگ برداشت شما چیست؟ می گوید: اینکه اگر کشته شویم یا بکشیم، به بهشت می رویم. وقتی نگاه و تفکر مسلمانان اینگونه باشد، دیگر ترسی از داعش وجود ندارد؛ کسانی که در پیاده روی اربعین حسینی حضور می یابند معتقدند مسیری را می روند که کشته شدند در آن راه، منتهی آرزوی آنهاست و این نتیجه و برکت قیام امام حسین(ع) است.
حضرت علی اکبر(ع) به امام حسین(ع) می گوید: مگر ما حق نیستیم، ایشان فرمود: حق هستیم، گفت: وقتی ما حق هستیم چرا از مرگ بترسیم. این باور آنچنان در اعماق وجود یک انسان شیعه، مخلص، روشن و آگاه پر شده که ترس از داعش و امثال آن در میان آنها جایی ندارد.