شفقنا زندگی- یک پژوهشگر دین آثار و پیامدهای فردی و اجتماعی خیانت را بسیار خطرناک تر از هر گناه دیگر دانست و گفت: در جامعه ای که افراد آن به راحتی خیانت کنند بیانگر این است که پایه های ایمان درونی، توکل و اعتماد به قدرت خداوند در آن جامعه از بین رفته و آن جامعه به زودی دچار نوعی واگرایی درونی، ظلم، فقر، عقب ماندگی فرهنگی، پوچ گرایی و غیره خواهد شد. چرا که امانتداری فقط ارزش دینی نیست بلکه عام ترین ارزش انسانی به شمار می رود و وقتی جامعه ای به ابتدایی ترین اصول اخلاقی پایبند نباشد ارزش های دینی به خودی خود از بین می رود.
حجت الاسلام حسین دقیقی در گفت و گو با خبرنگار شفقنا زندگی، به تبیین خیانت از دیدگاه اسلام پرداخت و اظهار کرد: یکی از مهمترین فضایل اخلاقی، ارزشهای انسانی و اسلامی که با تأکید فراوان در قرآن و احادیث از آن یاد شده است، امانتداری است. علمای اخلاق نیز اهمیت فوق العادهای برای آن قائل هستند. بطوریکه خیانت از بزرگترین گناهان محسوب می شود. در اهمیت امانتداری همین کافی است که خداوند در قرآن در مقام تعریف انبیاء، آنان را با وصف “رسول امین”توصیف کرده و یکی از مهمترین و برجستهترین خصوصیات رسول خدا (ص) امانتداری ایشان بوده است.
مفهوم خیانت
وی در ادامه تعریفی از خیانت ارائه داد و گفت: خیانت در تعریف نوعی آسیب زدن(مالی، حیثیتی و غیره) به دیگران تلقی می شود اما از دیدگاه اسلام شخص خائن بیشترین آسیب را به خود وارد می کند و خداوند در آیه ۱۸۷ سوره بقره گناه و نافرمانی از فرمان های الهی و عهد شکنی نسبت به آن را مصداقی از خیانت به خود انسان و شخص خائن می داند و در سوره انفال خیانت ورزی اشخاص نسبت به دیگری از جمله مسلمانان را چیزی جز خیانت به خویشتن نمی داند و در سوره نساء خیانت به دیگران را در معنا و مفهوم خیانت به خویشتن تفسیر و تعبیر می کند.
خیانت به تعهد
این پژوهشگر دین تاکید کرد: البته مفهوم خیانت تنها مالی نیست بلکه نسبت به هر تعهدی توسعه داده میشود. گاهی دو فرد یا دو گروه تعهداتی نسبت به همدیگر دارند و یک طرف نسبت به تعهدی که دارد عمل نمیکند و به این عهد خیانت میکند. این اصطلاحا خیانت در امانت نیست، بلکه خیانت در تعهدی است که داده است.
مثال های قرآنی از پیامدهای خیانت
وی در ادامه تصریح کرد: خداوند در آیاتی چند تبیین می کند که سنت و قانون الهی بر این قرار گرفته است که هرگز شخصی با خیانت نمی تواند به اهداف و مقاصد خود برسد و کسی که بخواهد از این راه به مقصد و هدف برسد از مقصد و هدف باز خواهد. در این زمینه خداوند در آیه ۵۲ سوره یوسف و نیز آیه های ۵۸ و ۸۹ سوره انفال شکست و ناکامی خائنان را از سنت های الهی می شمارد تا این معنا را القا کند که با خیانت کسی به موفقیت و پیروزی دست نخواهد یافت.
این کارشناس دینی همچنین افزود: خداوند در آیه ۷۱ سوره انفال تبیین می کند که علت شکست و عدم موفقیت خائنان در رسیدن به اهداف و مقاصدشان را باید در علم و حکمت خداوند جستجو کرد، زیرا اگر خائنان با چنین رفتار و شیوه ای بتوانند به اهداف و مقاصد خود برسند دیگر جامعه و اجتماعی به جا نخواهد ماند و هر کسی می کوشد تا با خیانت در امانت ها و پیمان ها به هدف خویش برسد.
امانت داری و وفای به عهد لازمه زندگی اجتماعی
حجت الاسلام دقیقی، امانت داری و وفای به عهد را از عام ترین ارزشهای انسانی برشمرد و گفت: این دو مفهوم (امانتداری و وفای به عهد) از عامترین ارزشهایی است که قوامبخش زندگی اجتماعی هستند. یعنی اگر فرد یا افرادی هیچ دین و مذهبی نداشته باشند به هیچ مکتب اخلاقی هم پایبند نباشند اما بخواهند زندگی اجتماعی داشته باشند باید این دو چیز را رعایت کنند.
امانت داری دومین قوام دهنده زندگی اجتماعی
به گفته این کارشناس دینی، امانتداری دومین ارزش قوام دهنده به زندگی اجتماعی است. بطوریکه حضرت سجاد(ع) در این زمینه فرمودند: «اگر قاتل پدرم شمشیری را که با آن پدرم را به شهادت رساند نزد من امانت میگذاشت آن را به صاحبش برمیگرداندم» البته ممکن است شخص از ابتدا امانت را نپذیرد، اما اگر قبول کرد باید با تمام قوا از آن حفاظت کند و آن را به صاحبش برگرداند.بنابراین این موارد از عامترین اصول اخلاقی در زندگی اجتماعی انسان است که نادیده گرفتن هرکدام از موارد فوق خیانت محسوب می شود.
تقویت پایه های ایمان مهم ترین راه پیشگیری از خیانت
وی تقویت پایه های ایمان را از مهم ترین راههای پیشگیری از بروز خیانت دانست و افزود: افراد ضعیف الایمان به دلیل عدم اعتقادشان به قدرت خداوند و رزاقیت او دست خود را به خیانت آلوده می کنند، توکل و اعتماد به خدا و اطمینان به وعدههای تخلف ناپذیر او، موجب میشود که راه انحراف را برای وصول به مواهب زندگی نروند.
پیامدهای خیانت
حجت الاسلام دقیقی به پیامد های خیانت اشاره کرد و گفت: امانت سرمایه اصلى جامعه انسانى و سبب پیوند مردم با یکدیگر و نظم معاش و معاد آنها است، در حالى که خیانت آتش سوزانى است که همه پیوندها را از میان مىبرد و سبب هرج و مرج جامعه و فقر و ضعف و بدبختى است. بطور کلی سلب اعتماد فردی و اجتماعی، افزایش انواع جنایت ها و حوادث ناگوار اجتماعی، آشفتگی زندگی اجتماعی، افزایش بی اعتقادی و پوچی گرایی، غلبه هوای نفسانی در زندگی افراد، از بین رفتن همدلی، همگرایی و انسجام فردی و اجتماع از مهم ترین پیامدهای خیانت به شمار می رود.
برآوردن نیازها از دیگر راههای پیشگیری از خیانت
این پژوهشگر در پایان خاطر نشان کرد: یکی از عوامل مهم خیانت نیازمندی است. بنابراین تا آنجا که میشود باید نیازهای معقول و شرعی کسانی را که تحت مدیریت انسان قرار دارند برآورده کرد. که البته توجه به عواقب شوم خیانت در دنیا و آخرت، انتخاب افراد امین جهت پستهای حساس از دیگر راهکارهای پیشگیری از بروز خیانت در جامعه است.