شفقنا زندگی- رئیس موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران، با تاکید بر اینکه فرهنگ ایمنی در جامعه ما ضعیف است گفت: مشکلات و دغدغه های اقتصادی، فقر، بیکاری و غیره موجب شده است مردم جامعه ما خطر را جدی نگیرند و مقاوم سازی ساختمان ها را در اولویت های زندگی خود قرار ندهند.
لزوم شکل گیری مدیریت ایمنی هماهنگ و منسجم
حسین ایمانی جاجرمی در گفت و گو با خبرنگار شفقنا زندگی بر لزوم شکل گیری مدیریت ایمنی هماهنگ و منسجم تاکید کرد و افزود: در حال حاضر براساس بررسی های انجام گرفته در پروژه تحقیقاتی تدوین قانون ایمنی و آتش نشانی کشور بیش از ۳۰ سازمان، نهاد و دستگاه جهت اداره امور بحران در کشور وظیفه قانونی دارند. این در حالی است که مساله ایمنی بحران مدار و شبه نظامی است و مدیریتی یکپارچه و هماهنگ را طلب می نماید. بررسی تجارب کشورهای مختلف جهت اداره امور آتش نشانی حکایت از تعریف ساختارهای تشکیلاتی منسجم و منظم زیر نظر بالاترین مقام اجرایی یا وزارت کشور دارد. کشورهای آلمان، ژاپن، ترکیه، ایالات متحده، اسپانیا از چنین روشی پیروی می کنند.
تعدد دستگاههای مسئول مدیریت بحران مشکل زا است
وی در ادامه با بیان اینکه تنوع وظایف، تعدد دستگاه های مسوول و تصمیم گیر در امرایمنی و مدیریت بحران یکی از مشکلات اصلی کشور است، تصریح کرد: گسترش فرهنگ ایمنی برای پیشگیری از وقوع حوادث، آتش سوزی ها و تامین ایمنی شهروندان اهمیت بسیار زیادی دارد. نقش واقعی و مهم تر شهرداری و سازمان آتش نشانی را باید پیش از وقوع حوادث جستجو کرد. آن چه مهم است بسترسازی لازم به منظور جلب مشارکت های مردمی در امور ایمنی و آتش نشانی با رعایت مقررات مربوطه است.
استاد دانشگاه تهران یادآور شد: در این زمینه باید از طریق نهاد سازی محلی و سازماندهی و تجهیز تشکل های محله ای و روستایی، تشکیل و تجهیز نیروهای داوطلب آتش نشانی در جوامع محلی و در میان صنوف مختلف، توانمند سازی شهروندان در واکنش اضطراری ارتقا داد و هم مشارکت بیشتر شهروندان را در این زمینه بکار گرفت. بدون تردید اگر صنوف مستقر در ساختمان پلاسکو آموزش دیده بودند و مسوولیت ایمنی را بر عهده می گرفتند، چنین حادثه دلخراشی پیش نمی آمد.
نظارت ها بر ساخت و سازها کافی نیست
دکتر ایمانی با تاکید بر اینکه نیازمند قوانین آمره و با ضمانت اجرا در زمینه نظارت و کنترل تحقق ضوابط و مقررات ایمنی ساختمان ها هستیم، گفت: باید نظارت کافی بر مقاوم سازی اماکن و یا بهسازی آنها اعمال شود. برای بازرسی های ایمنی اماکن عمومی و شهری بویژه انبار، بارانداز و کارگاه که از حیث ایمنی و پیشگیری از حریق مهم هستند، باید قوانین فعلی را ارتقا داد و قدرت اجرایی به سازمان های آتش نشانی بخشید تا در صورت عدم رعایت مقررات ایمنی به انجام اقدامات پیشگیرانه مبادرت ورزند و نیازی به هماهنگی با جای دیگری نباشد. درست همانند قدرتی که قانون به ماموران راهنمایی و رانندگی در برخورد با تخلفات رانندگی داده است.
ایمن سازی حلقه مفقود سیاست های توسعه شهری
این جامعه شناس شهری با بیان اینکه مقوله ایمنی در توسعه شهرهای جامعه ما جدی گرفته نمی شود افزود: در حال حاضر یکی از حلقه های مفقوده در طرح های جامع و تفصیلی و یا طرح های موضعی- موضوعی بی توجهی به مقوله ایمنی شهری در شرح خدمات و در نهایت ضوابط و مقررات پیشنهادی این طرح ها است. با اهمیت یافتن موضوع ایمنی در این مقوله هم حوادث احتمالی کاهش می باید و هم در صورت وقوع حوادث خسارات کمتری به بار می آید.
وی همچنین خاطر نشان کرد: علاوه بر طراحی شهرها و محلات بر اساس اصول ایمنی، موضوع دیگری که باید جدی گرفته شود توجه به دسترسی این مکان ها به فوریت های آتشنشانی و همچنین استقرار مراکز درمانی و خدماتی است تا در مواقع بروز حادثه بدون موانعی در مدیریت و مهار آن حادثه اقدام کرد. در واقع جدی گرفتن این موارد از ضروریات و ملزومات توسعه شهری به شمار می رود امری که در جامعه ما نادیده گرفته شده است.
نتایج یک تحقیق ایمن سازی
رئیس موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران با تاکید بر اینکه فرهنگ ایمنی در شهرهای ما ضعیف است، خاطر نشان کرد: با اینکه مردم جامعه ما خطرات را می شناسند اما اقدامات لازم برای مقابله با خطر در کشور ما انجام نمی گیرد. بر اساس تحقیقاتی که در منطقه ۱۰ شهرداری تهران انجام شد به مردم این منطقه وام هایی ایمن سازی و مقاوم سازی ساختمان دادیم اما بسیاری یا از این وام استفاده نکردند و معقتد بودند وقتی ما در تامین نیازهای اساسی خود با مشکل مواجه هستیم بنابراین مقاوم سازی را نمی توانیم در اولویت قرار دهیم و بسیاری نیز این وام ها را در مواردی غیر از مقاوم سازی انجام دادند.
چرا مردم خطر را جدی نمی گیرند
به گفته دکتر ایمانی، عواملی همانند فقر، بیکاری و نبود فرصت های برابر و پیشرفت در جامعه موجب شده است که مردم خطر را جدی نگیرند و به ایمنی توجه اساسی نشود. اگر چه در زمینه ایمنی نیز خلاء های قانونی وجود دارد وآتش نشانان باید این اجازه را داشته باشند با کسانی که ایمنی ساخت و سازها را جدی نمی گیرند را به اشکال مختلف نظیر جریمه، پلمپ و غیره مجازات کنند موضوعی که همانند کشورهای دیگر باید از اختیارات قانونی آتش نشانان باشند.
مدیران برای مواقع بحران آموزش ببینند
دبیر سابق ستاد هماهنگی و امور ایمنی کشور، ادامه داد: آموزش مدیران و مسئولان کشور در خصوص مسئله ایمنی و بحران از ضروریات اساسی است. متاسفانه در ایران بر خلاف کشورهای توسعه یافته موضوع ایمنی و مدیریت بحران به مسئولان آموزش دیده نمی شود و این افراد در مواقع بروز بحران نمی دانند چه واکنش و رفتاری را باید داشته باشند.
علت حادثه “پلاسکو” اشتباه گزارش شد
اگر از ساختمان پلاسکو درست استفاده می شد می توانست بیش از ۱۰۰ سال عمر کند
وی به حادثه ساختمان پلاسکو اشاره کرد و گفت: برخلاف اظهارنظرهایی که مطرح می شود این ساختمان در دهه ۴۰ و در دوران رونق اقتصادی ایران و کاملا مقاوم ساخته شده است. اما استفاده نادرست از آن موجب کاهش ایمنی و بروز آتش سوزی شده است. یعنی ما از یک ساختمان تجاری و اداری استفاده تولیدی کردیم. در واقع از ساختمان های مشابه پلاسکو در سایر نقاط شهر تهران و کشور هم وجود دارد ولی همچنان فعال است یا در کشورهای اروپایی ساختمان هایی وجود دارد که بیش از ۳۰۰ سال عمر دارند و هیچ مشکلی این ساختمان ها را تهدید نمی کند. بنابراین اگر از ساختمان پلاسکو درست استفاده می شد می توانست بیش از ۱۰۰ سال عمر کند.
مسولان برای بافت های فرسوده چاره اندیشی کنند
دکتر ایمانی با تاکید بر اینکه بیش از ۳۷ درصد ساختمان های تهران بافت فرسوده دارد گفت: در صورتی که برای بازسازی و ایمن کردن این ساختمان ها سیاست گذاری جدی صورت نگیرد با کوچکترین تلنگر باید منتظر دردناک ترین فجایع باشیم. مسئولان وظیفه دارند در این زمینه چاره اندیشی کنند چرا که وضعیت اقتصادی مردم به گونه ای نیست که بخواهند این بحران را رفع کنند.