شفقنا زندگی- یک جامعه شناس بر ضرورت آموزش و یادگیری علم رفتاری برخورد با دانش آموزان توسط معلمان تاکید کرد و گفت: تغییر رفتاری که با استفاده از تنبیه بدنی ناپایدار است و فردی که تنبیه می کند مجبور است بطور مرتب و مدام سبک تنبیه خود را تغییر دهد چرا که تنبیه دانش آموزان را به افرادی سرخورده و دروغگو تبدیل می کند که می توانند خشونت های پنهان انجام دهند. بنابراین اگر معلمان با علم رفتاری آشنا باشند می توانند موثرترین رفتار را با دانش آموزان به اصطلاح ” بی ادب” داشته باشند.
دکتر صدیقه قبیتی در گفت و گو با خبرنگار شفقنا زندگی در تبیین رفتارهای تنبیهی در سیستم آموزشی کشور اظهار کرد: افرادی که برای تغییر رفتار دانش آموزان از تنبیه استفاده می کنند هدفشان به نوعی تغییر رفتار آنها است یعنی سعی دارند با کمک این روش بتوانند دانش آموزان را وادار به تغییر رفتار یا انجام دادن کاری برخلاف میل خود کنند و می خواهند دانش آموزان همان رفتاری را انجام بدهند که معلمان می خواهند.
معلمانی علم رفتار را نمی شناسند
وی در ادامه تصریح کرد: واقعیت این است که وقتی ما از تنبیه به عنوان ابزار برای تغییر رفتار فرد استفاده می کنیم ناشی از این است که ما علم رفتار را نمی شناسیم چرا که هر رفتاری که از ما سر می زند رفتار انتخابی خود ما است و اگر دانش آموزی نیز به آن تنبیه جواب مثبت می دهد یا به نوعی رفتار خود را تغییر می دهد مطمئنا این رفتار او پایدار نیست بطور مقطعی و موقتی رفتار بخصوص یا ناشی از تنبیه را انجام خواهد و در نهایت انتخاب خود را می کند.
رفتارهای ناپایدار
این جامعه شناس خاطر نشان کرد: تغییر رفتاری که با استفاده از تنبیه بدنی صورت بگیرد بسیار موقت و ناپایدار است و فردی که تنبیه می کند مجبور است بطور مرتب و مدام سبک تنبیه خود را تغییر دهد یا شدت آن را افزایش بدهد و این نشان می دهد رفتار تنبیهی او به نوعی ناموفق بوده است.
رفتارهای جایگزین تنبیه
دکتر قبیتی در پاسخ به این سوال که بهترین راهکار جایگزین برای تنبیه دانش آموزان چیست؟ گفت: تنبیه به نوعی ارزیابی فرد تنبیه کننده از رفتار دیگری و تعیین مجازات آن فرد بر مبنای ارزیابی خود است به جای تنبیه می توان فرد را با آن چیزی که باید باشد و هست ارزیابی و کمک کنیم که او متوجه شود که چرا این رفتار اشتباه است و رفتار جایگزین که می تواند برای او پیامدهای مثبت تری داشته باشد را مشخص کنیم.
رفتارهایی که خشونت های پنهان را رواج می دهد
به گفته این فعال اجتماعی، تنبیه دانش آموزان را به افرادی سرخورده و دروغگو تبدیل می کند که می توانند خشونت های پنهان انجام دهند و باعث می شود فرد تنبیه شده در آینده خود همان تنبیه را در برابر دیگران بکار ببرد.
معلمان سبک های مقتدرانه را جایگزین سبک های قدرتی کنند
وی یادآور شد: استفاده از روش های جایگزین تنبیه برای دانش آموزان توسط معلمان نیازمند این است که آنها با علوم رفتاری، شیوه های نوین نزدیک شدن به دانش آموز، مهارت های ارتباطی و چگونگی برقراری ارتباط موثر با دانش آموزان، سبک های نوین یادگیری و غیره آشنا شوند و به جای سبک های قدرتی، سبک های مقتدرانه تربیتی را بدانند. مثلا اگر از هر یک از ما بپرسند کدام درس را در دوران مدرسه بیشتر دوست داشتیم مسلما همان درسی را می گوییم که معلم آن را بیشتر دوست داشتیم یعنی تنبه دانش آموزان را از معلمان و حتی آن درس گریزان می کند.
راههای نفوذ به دانش آموزان را یاد بگیریم
این فعال اجتماعی با تاکید بر اینکه معلمان باید راههای جذب و ایجاد نفوذ در دانش آموزان را یاد بگیرند گفت: البته معلمان بسیار خوبی در مدراس کشور وجود دارند که از سبک های موثر یادگیری و تربیتی در مدارس استفاده می کنند و در کنار آن افرادی هم هستند که به دلیل ناآگاهی و پافشاری بر روی استفاده از روی سبک های سنتی و مبتنی بر تنبیه از روش های وحشت، رعب و خشونت در بروش های تربیتی خود استفاده می کنند که در عملکرد خود موفق هم نیستند.
موثرترین روش تربیتی دانش آموزان ” بی ادب”
دکتر قبیتی خاطر نشان کرد: موثرترین روش های برخورد با دانش آموزانی که به نوعی رفتارهای خارج از چارچوب یا به اصلاح بی ادبانه دارند نیز این است معلمان در برخورد با این دانش آموزان روش های مناسب تخلیه انرژی را یاد بگیرن چرا که بچه ها برای تربیت شدن به مدراس حضور پیدا می کنند و قسمت زیادی از آشنا شدن با مبادی تربیت در مدرسه و توسط معلمین صورت می گیرد معلمان باید این مسایل رابدانند و آگاه شوند برای این کار باید مدام آموزش های مستمر داشته باشند با آموزش این روش ها بچه های به نوعی بی تربیت، غیرقابل کنترل و شیطون نیز قابل اصلاح شدن هستند به شرطی که خود معلمان بدانند چگونه با این دانش آموزان رفتار کنند
معلمان برای دانش آموزان الگو سازی کنند
این آسیب شناس اجتماعی تاکید کرد: ریشه های شخصیت دانش آموزان به اصطلاح “بی ادب” در این است که آنها این نوع رفتارها را از محیط یاد گرفته اند. همانطور که معلمان یا بزرگسالان از تنبیه استفاده می کنند در مقابل دانش آموزان نیز از دادزدن و رفتارهای دیگر استفاده می کنند در واقع هر دو رفتار به نوعی شبیه هم هستند معلمان خودشان باید برای دانش آموزان الگو باشند ممکن است برخی دانش آموزان الگوهای درستی در زندگی نداشته اند. معلمان باید با رفتارهای مناسب و درست خود را به الگوهای جایگزین برای دانش آموزان معرفی کنند چرا که رفتار این دانش آموزان صددرصد قابل اصلاح است.
پیامدهای تنبیه فیزیکی در مدارس
وی به پیامدهای روانی و اجتماعی تنبیه بدنی در مدارس اشاره کرد و گفت: مشکلات روانی، دل زدگی، سرخوردگی، بی تفاوتی به محیط اطراف، بی انگیزگی و بی علاقه شدن به درس، کاهش و تخریب اعتماد به نفس دانش آموزان، تخریب خودپنداری و ترک تحصیل از پیامدهای تنبیه است.
این جامعه شناس در پایان نقش خانواده ها در کنترل تنبیه دانش آموزان را بنیادی خواند و خاطر نشان کرد: اگر خانواده ای نسبت به شیوه های تربیتی بچه ها ناآگاه است مدرسه می تواند در این خصوص آگاهی های لازم را به آنها ارائه دهد یعنی اگر مدرسه متوجه می شوند ریشه نارفتاری یا بدرفتاری های بچه در خانواده است می توانند خانواده را راهنمایی کنند یا به سمت متخصصین که آنها را با سبک های درست رفتار آشنا کنند.