شفقنا زندگی – سال ۹۵ با همه فراز و نشیب هایش رو به پایان است و براساس توصیه های همیشگی باید از اتفاقات خوب و بد آن درس گرفت و در سال آینده به کار برد؛ اما گویی برخی از مسایل و مشکلات قابل حل نیستند و تنها از سالی به سال آینده موکول می شوند و علی رغم ارایه راهکارها هیچ تغییر و تحولی در آنها صورت نمی گیرد؛ مشکلات یا آسیب های اجتماعی مانند کارهای نیمه تمامی شدند که از سالی به سال دیگر واگذار می شوند به امید اینکه برنامه یا سیاستی برای رفع یا حل آنها اعمال شود؛ در شرایطی که برخی از آسیب های اجتماعی به بحران اجتماعی تبدیل شدند و اولویت قرار دادن آنها در دستور کار، لازم و ضروری است، به سراغ برخی از اعضای شورای شهر، نمایندگان مجلس و جامعه شناسان رفتیم و در مورد مشکلات اساسی و اصلی جامعه و همچنین از برنامه هایی که لازم است در سال جدید در اولویت کاری مسوولان قرار گیرد، پرسیدیم.
دکتر حسین ایمانی جاجرمی: اعتیاد، بحران خانواده، حاشیه نشینی، فقر و مسکن مهر؛ مهم ترین معضلات اجتماعی
دکتر حسین ایمانی جاجرمی، رییس مرکز مطالعات اجتماعی دانشگاه تهران در مورد آسیب و مشکل اساسی که در جامعه با آن مواجه هستیم و در سال جدید باید در دستور کار مسوولان قرار گیرد، می گوید: به نظر می رسد که آسیب های ما مزمن شده و مدام در حال تکرار است، ما نتوانستیم به شکل جدی این مشکلات را حل کنیم، مثلا به نظر می رسد که اعتیاد و بحران خانواده همچنان یک آسیب جدی است؛ چند سالی است که جامعه دچار بحران خانواده شده و ما غیر از شعار و نصیحت برنامه دقیق و سیاست منسجمی برای حمایت از خانواده نداریم؛ در فضاهای شهری به خصوص کلانشهر ها از جمله تهران، تقریبا تمام نفس گاه های خانواده مانند پارک های محلی، زمین های بازی کودکادن، مهد کودک های ارزان قیمت و با کیفیت و همچنین امکان وقت به پدر و مادرها را گرفتیم؛ کوچک شدن متراژ مسکن در کنار بحران های اقتصادی و کاهش نرخ رشد اقتصادی کشور، نهاد خانواده را دچار بحران های جدی کرده که مشخصه آن مساله طلاق است؛ نزدیک بودن نرخ طلاق های شهری و روستایی به یکدیگر، نشان می دهد که یک بحران جدی داریم و باید فکر اساسی برای آن کنیم، چون نهاد خانواده اولین و مهم ترین نهاد اجتماعی است، شما نمی توانید نهاد خانواده را به خاطر کارکردهایی که انجام می دهد با هیچ نهاد دیگری جایگزین کنید.
او در میان آسیب های اجتماعی که با آن مواجه هستیم به اسکان غیر رسمی و حاشیه نشینی به عنوان یک بحران نیز اشاره و اظهار می کند: متاسفانه با وجود اقداماتی که انجام شد مانند مسکن مهر، حاشیه نشینی افزایش یافت، چون سیاستگذاری دقیق نبود و نتوانست کمکی به حل این مشکل کند؛ تداوم آن نشان می دهد که ساختارهای اقتصادی و اجتماعی ما به طور ساختاری و نهادی نابرابری را تولید می کنند و بازتاب این نابرابری، موجب تجمع ثروت در بخشی از جامعه و گسترش فقر در بخش عمده ای از جمعیتی که از منابع قدرت مانند تحصیلات، شغل پر درآمد و روابط اجتماعی محروم هستند، می شود. اخیرا خلاصه نتایج آمار سال ۹۵ منتشر شده است، نزدیک به ۴۹۰ هزار واحد مسکونی لوکس در تهران خالی است و این بسیار مهم است که چرا ما منابعی که می توانست برای حل مشکل حاشیه نشینی استفاده شود و جمعیت فقیر را سکنی دهد، در مساکنی هزینه کردیم که مشتری ندارد و در حقیقت منابع اقتصادی کشور را حبس کرده ایم، واقعا کسانی که مسئول این کار هستند باید پاسخ دهند که ۴۹۰ هزار واحد مسکونی خالی در تهران به چه معناست؟!
فقر و نابرابری مدام در حال باز تولید هستند
او همچنین آموزش را یکی دیگر از بحران های اجتماعی می داند و بیان می کند: در حال حاضر برای گروه هایی از جمعیت امکان آموزش فراهم نیست، متاسفانه این مساله در استان های فقیر از جمله سیستان و بلوچستان رو به افزایش است و حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار کودک خارج از مدرسه داریم، در حقیقت ما نتوانستیم امکان آموزش را فراهم کنیم و در آینده این افراد، جمعیت بی سواد کشور را تشکیل می دهند، جمعیتی که سازنده همان گروه های حاشیه نشین خواهند بود. این جالب است که ما وضعیتی داریم که فقر و نابرابری مدام در حال باز تولید هستند.
او ادامه می دهد: باید برای آموزش، منابع زیادی در نظر بگیریم، اما در حال حاضر مساله آموزش و پرورش واقعا بحرانی است چرا که امکانات و حقوق و دستمزد معلمان به اندازه کافی نیست، در حالی که اگر با کشورهای توسعه یافته مقایسه کنیم معلمی و آموزگاری از مشاغلی است که بالاترین دستمزدها را می گیرد؛ اتفاقا یکی از عواملی که آسیب های اجتماعی را تشدید می کند همین ناکارآمدی نظام آموزشی ماست، باید یک فکر اساسی برای آن کرد.
او تکدی گری، جمعیت تهی دست و مساله دستفروشی را یکی از مشکلات اجتماعی کشور عنوان می کند و می گوید: سال گذشته در شهر تهران تلاش کردند، دستفروش های مترو را جمع کنند و همان زمان گفتم که این طرح شکست خورده است چون دستفروشی پیامد بحران های اقتصادی و اجتماعی است که جامعه ایران سال های گذشته با آن مواجه بوده و شما با معلول آن در حال برخورد هستید لذا به نظر می رسد که این مساله تداوم خواهد داشت.
با توجه به اینکه آسیب های اجتماعی مدام در حال باز تولید هستند، از دکتر ایمانی جاجرمی پرسیدیم که گمان می کند در سال های آینده، با چه آسیب اجتماعی جدیدی روبه رو خواهیم بود؟
مسکن مهر، آسیبی جدی که در آینده با آن مواجه خواهیم بود
او می گوید: آسیب جدی که آن را پیش بینی می کنم و نشانه های آن را می بینم، مساله مسکن مهر است، به نظر می رسد سکونت گاه هایی که ساخته شده از آنجایی که گزارش ارزیابی تسهیلات اجتماعی یا همان پیوست اجتماعی را نداشته، فقط به فکر ساخت مسکن بوده، اما به مسایل پس از اسکان فکر نکرده است، مساله ادغام گروه های اجتماعی، دسترسی به شغل و خدمات دارای مشکل است، کار ساخت این ساختمان ها در حال اتمام است، اما وقتی جمعیت در آنجا مستقر شد، مشکلات آن تازه آغاز می شود؛ همانطور که گزارش کمیسیون اصل ۹۰ مجلس نشان می دهد، بسیاری از زیرساخت ها آماده نیست؛ مثلا مدرسه، درمانگاه، پاسگاه پلیس و حتی مسجد به اندازه کافی ساخته نشده و باید برای این مشکلات فکری جدی کرد چون اگر ما این امکانات را فراهم نکنیم، جمعیتی که در این سکونت گاه ها مستقر می شوند دچار مشکلات و آسیب های بسیاری خواهند شد. به طور کلی می خواهم بگویم، این نوع سیاست های مسکن سازی که دولت ها دنبال کردند عموما به خاطر اینکه ابعاد اجتماعی مساله را نادیده گرفتن با شکست مواجه شده است.
مدیریت شهری تهران یک بُعدی شهر را اداره کرد
شهرداری تنها به فکر افزایش درآمد و اجرای پروژه های عجیب بود
او بحران های زیست محیطی را از جمله پیامدهای اجتماعی فعلی می داند و به وجود مشکلات اساسی در خوزستان و آلودگی هوای تهران اشاره می کند که دهه هاست این مشکلات نه تنها حل نشده بلکه افزایش یافته است؛ او معتقد است که وقتی تعداد آوارگان آب و آلودگی محیط افزایش یافت، مشکلات آغاز می شود به همین دلیل باید کاری کرد که مسایل خوزستان و تهران در سال جدید حل شوند، متاسفانه مدیریت شهری تهران یک بُعدی شهر تهران را اداره کرد و تنها به فکر افزایش درآمد و اجرای پروژه های عجیب بود و نتوانست با سایر دستگاه ها به یک هماهنگی و شراکت برسد تا مسایل حل شود؛ در حقیقت دستگاه ها بیشتر کار و انرژی خود را صرف تقابل و درگیری با یکدیگر کردند.
شاید در ذهن کسانی که همیشه سعی کردند نگاهی مثبت به زندگی و جامعه داشته باشند این پرسش شکل گرفته باشد که مگر می شود در سالی که گذشت حتی یک عملکرد مثبت در جهت رفع یا کاهش آسیب های اجتماعی انجام نداده باشیم؟!
تمام روزهای سال آینده صرف رقابت ها و درگیری های سیاسی خواهد شد
دکتر ایمانی جاجرمی به این مساله هم اشاره می کند و می گوید: هر ساله باید گزارش ملی آسیب های اجتماعی تهیه شود تا بتوانیم با مقایسه داده ها بگوییم که چه اتفاقی افتاده است، یکی از مشکلات ما این است که این گزارش ها را نداریم و در حال حاضر بیشتر حدس و گمان می زنیم؛ اما در کل می توان گفت که کارهای خوبی هم در جهت کاهش آسیب های اجتماعی انجام شده مثلا سازمان بهزیستی پایگاه های امداد اجتماعی خود را گسترش داد، وزارت راه و شهرسازی در بحث ساماندهی بافت های مساله دار، مساله باز آفرینی شهری را دنبال کرد، شهرداری تهران بحث گرم خانه ها را جلو برد، علی رغم اینکه تلاش هایی شده اما این تلاش ها کافی نیست چون مساله بحران های اجتماعی که این آسیب ها را به وجود می آورد در اولویت و دستور کار نیست و بیشتر تمرکزها بر مسایل سیاسی است، سال آینده سال انتخابات است و من مطمئنم که تمام سال صرف رقابت ها و درگیری های سیاسی خواهد شد.
برای رفع نابرابری و عدم تعادل های منطقه ای برنامه داشته باشیم
او در ادامه عنوان می کند که برخورد با مساله اجتماعی کار یک شب و دو شب نیست باید برنامه دراز مدت داشته باشیم تا بتوانیم این بحران ها که ثمره سال ها مشکل هستند را حل کنیم، به عنوان مثال باید در مورد مساله نابرابری برنامه داشته باشیم، این مساله به راحتی حل نمی شود، باید مساله عدم تعادل های منطقه ای را در کشور حل کنیم وگرنه همچنان جریان مهاجرت از سوی استان های محروم به طرف استان های برخوردار ادامه خواهد داشت، نتایج سرشماری سال ۹۵ نشان می دهد که تهران و البرز پر تراکم ترین مناطق کشور هستند، یعنی مساله ای که از دهه ۴۰ شروع شده تا الان همچنان ادامه دارد، در حقیقت با یک مساله ۵۰ ساله مواجه هستیم که حل آن نیازمند یک دستگاه اداری است که کار خود را در دراز مدت دنبال کند نه اینکه به طور مرتب دچار بحران و سیاست زدگی باشد و مدام آدم ها و دستور کارها را تغییر دهد.
در حوزه سیاست یک بازنگری جدی داشته باشیم
او برای حل ریشه ای مسایل و بحران های اجتماعی راهکاری پیشنهاد می دهد: برای اینکه به طور ریشه ای مسایل را حل کنیم لازم است که یک بازنگری جدی در حوزه سیاست ها را در اولویت قرار دهیم، به عنوان مثال اگر بحث آموزش در اولویت است باید منابع کافی به آن تخصیص پیدا کند و به شکل بهره وری و کارآمدی باشد؛ در حال حاضر دنیا در حال حرکت به سمت استفاده از تکنولوژی ها آموزشی جدید است، این امر در کشور ما نیازمند سرمایه گذاری و زیر ساخت هست و اگر این اقدامات را انجام ندهیم، با مساله ای که به آن شکاف دیجیتال گفته می شود، مواجه خواهیم شد؛ در اجلاس ۲۰۰۳ ژنو پیش بینی شد که شکاف دیچیتال بین کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه اتفاق می افتد و در حال حاضر شاهد وجود این شکاف هستیم، به همین دلیل مساله کسب و کارهای اینترنتی را از مدرسه به فرزندان باید آموزش داد، برنامه های آموزشی ایران قابل مقایسه با کشورهایی مانند انگلستان نیست و تفاوت بسیار است به همین دلیل ما باید به برنامه های خود سرعت ببخشیم. دنیا به شدت رقابتی است؛ در حال حاضر مساله ملی گرایی در آمریکا، انگلستان و فرانسه بسیار جدی شده و همگی به منابع ملی خود فکر می کنند؛ ما با یک کشور بحران زده نمی توانیم رقابت داشته باشیم؛ اجتماع سالم بسیار مساله مهمی است و متاسفانه ما آن را فراموش کردیم.
نمایندگان مجلس: در مرز بحران هستیم
مرحله پس از تشریح و تبیین مشکلات و آسیب های اجتماعی از نگاه جامعه شناسی و در حقیقت روشن شدن مسایل؛ برنامه ریزی، سیاستگذاری و قانونگذاری در مورد هر یک از مشکلات است که مجلس شورای اسلامی به همین منظور در حال فعالیت است، نمایندگان مجلس، هر هفته جلساتی را برگزار می کنند و ساعت ها به بحث و گفت وگو می پردازند، اما اینکه آسیب های اجتماعی همچنان ادامه دارند و در حال افزایش هستند، به چه معناست؟ مجلس برای به وجود آمدن اجتماعی سالم، در سال آینده چه برنامه هایی دارد؟
علی رستمیان، نایب رییس کمیسیون اجتماعی مجلس می گوید: فعلاً جمع بندی در این زمینه ها نداشتیم به همین دلیل هنوز به طور دقیق نمی دانیم که مشکلات اجتماعی افزایش یا کاهش داشته است، اما پیش بینی می شود که عملکرد موفق نداشتیم، به همین دلیل مقام معظم رهبری از عملکرد دستگاه های اجرایی که ناظر بر بحث چالش های اجتماعی و مسایل اجتماعی کشور هستند، اظهار نگرانی کردند و تاکید داشتند که با شتاب بیشتری کارهای عملیاتی تر و ملموس تری در این رابطه انجام شود؛ مجلس هم تلاش می کند که در راستای منویات رهبری، اقداماتی را در کمیسیون اجتماعی انجام دهد.
احمد بیگدلی عضو کمیسیون اجتماعی مجلس، معتقد است که نسبت به دوران دفاع مقدس، دوره سازندگی و اصلاحات، آسیب های اجتماعی نه تنها کاهش نیافته بلکه روند افزایشی را طی کرده است، ۲۰ سال پیش وضعیت آسیب های اجتماعی کشور این چنین در مرز بحران و خطر نبود، اما متاسفانه در حال حاضر به مرز بحران رسیده است.
بیگدلی می گوید: در زمینه حل مشکلات اجتماعی و ارایه راهکار، بسیار صحبت شده، جلسات و همایش های زیادی برگزار شده، اما متاسفانه هنوز در عمل به آن صورت که باید و شاید این آسیب های اجتماعی کاهش چشمگیری پیدا نکرده و چندان موفق نبودیم.
بیگدلی به دلایل عدم موفقیت در کاهش آسیب های اجتماعی اشاره و اظهار می کند: باید یک اهتمام جدی در این مساله باشد، با سخنرانی در همایش ها و جلسات راهی پیش نمی بریم، یکی دیگر از دلایل عدم موفقیت شاید این باشد که آسیب های اجتماعی به حد و مرزی رسیدن که کاهش دادن آنها کار بسیار سختی شده یا کاهش آن چشمگیر نیست، حدود بیش از ۱۵ سال پیش مقام معظم رهبری در فرمایشات شان می فرموند که مراقب تهاجم فرهنگی باشید، اما در این زمینه کار خاصی انجام نشد و به این مساله به آن صورت اهمیت داده نشد لذا فرهنگ بیگانه وارد زندگی مردم شد؛ از طرف دیگر عدم وجود توازن بین سطوح مختلف زندگی ایرانیان از لحاظ اقتصادی، اجتماعی و درآمدی و همچنین تفاوت میان درآمد روستا نشینان با شهرنشینان و فاصله بسیار زیاد زندگی روستا نشینان با شهر نشینان و رسیدگی بیش از حد به چند کلانشهر در کشور و تمرکز امکانات و درآمدهای اقتصادی در کلانشهرها، باعث ترک روستاها توسط روستاییان و هجوم به شهرها و کلانشهرها شد، عموما روستاییان با وضعیت اقتصادی که داشتند، نمی توانستند در نقاط خوبی سکنی بگزینند یا شغل پر درآمدی برای خود ایجاد کنند لذا به ناچار به شغل های کاذب روی آوردند و در حواشی شهرها زندگی کردند، همین امر باعث به وجود آمدن معضلات و مشکلات بسیاری شد.
بیگدلی در مورد معضل اصلی و کلان کشور و لزوم اولویت قرار دادن آن، می گوید: یکی از معضلات کلان مملکت ما، معضل آسیب های اجتماعی است که صد در صد از نبود اشتغال، بیکاری و فقر اقتصادی منشا می گیرد؛ متاسفانه ما نتوانستیم در این زمینه ها یک برنامه منسجم و مدونی داشته باشیم و آن را عملی کنیم؛ مدتی بود که شعار دولت عدالت محور می دادیم، نتایج و شواهد نشان می دهد که در صحبت کردن موفق تر بودیم و نتوانستیم آنطور که باید و شاید عدالت را اجرا کنیم. به عنوان مثال مشهد پایتخت مذهبی ایران محسوب می شود؛ و هر ساله میلیون ها زائر داخلی و خارجی به این شهر در حال رفت و آمد هستند و درآمد بسیار بالایی هم نصیب این شهر می شود، ولی متاسفانه از ۳ میلیون جمعیت مشهد، ۵۰ درصد حاشیه نشین و دچار آسیب های اجتماعی هستند، به نظر من شأن مردم ایران و نظام مقدس جمهوری اسلامی، این نیست.
بیکاری و فقر، اصلی ترین آسیب اجتماعی که باید در اولویت قرار گیرد
بیگدلی اصلی ترین آسیب اجتماعی که باید اولویت قرار گیرد را بیکاری و فقر می داند و عنوان می کند: اگر بیکاری وجود نداشته باشد، مطمئن باشید گرایش به مواد مخدر کم خواهد شد، اگر مشکل اشتغال حل شود، مساله طلاق بسیار کمتر خواهد شد، اگر بخواهیم در کمیسیون اجتماعی یک اقدام اساسی، آینده دار و نتیجه بخش انجام دهیم، باید بر روی بیکاری جوانان یک فکری اساسی شود، در حال حاضر حدود ۱۲ میلیون جوان بیکار داریم و این مساله برای ما یک معضل است، اگر بتوانیم این معضل را حل کنیم، حتی اگر سه سال فرصت باقی مانده نمایندگی در مجلس را صرف همین مساله کنیم و یک بار برای همیشه به طور حقیقی و واقعی معضل بیکاری و اشتغال جوانان را حل کنیم، مطمئناً ریشه بسیاری از مشکلات و آسیب های اجتماعی حل خواهد شد.
دستورالعمل زده شدیم!
رستمیان نیز در پاسخ به اینکه برای کاهش آسیب های اجتماعی، مجلس در سال آینده چه دستورالعمل های جدیدی دارد؟ می گوید: ما به قدری دستورالعمل داریم که دستورالعمل زده شدیم، مشکل ما کمبود اراده دوستان است که مجری مسایل اجتماعی هستند، به یک اراده و عزم ملی و جدی برای مبارزه با چالش های اجتماعی نیاز داریم؛ تذکرات مقام معظم رهبری جدی است و همگی باید پای کار باشیم.
اردیبهشت سال ۹۶ انتخابات ریاست جمهوری را در پیش خواهیم داشت و یکی از سوالات مهم و اساسی این است که واقعا با وجود مشکلات و سنگ هایی که بر سر راه حل مشکلات اجتماعی هست، دولت بعدی از هر جناحی که باشد، واقعا می تواند مشکلات اجتماعی را حل کند؟
ما مجلسی ها مقصر هستیم!
احمد بیگدلی در این مورد می گوید: ملت ما ملتی هستند که اگر اراده کنند همه چیز را حل می کنند، در عدم کاهش آسیب های اجتماعی شاید درصد بیشتری ما مجلسی ها مقصر هستیم که دولت ها را وادار به حجیم کردن بدنه دولت می کنیم، در حال حاضر در کشورهای پیشرفته مانند آمریکا با جمعیت بیش از ۴ برابر جمعیت ایران، یک چهارم کشور ما کارمند دارند، در حقیقت ما چنان بدنه دولت را حجیم کردیم که بالای ۸۰ تا ۹۰ درصد بودجه کشور، بودجه جاری دولت است، با این وضعیت هر دولتی که بخواهد با برنامه ها و تصمیمات مجلس عمل کند و ما هر روز دولت را مجبور می کنیم که افراد بیکار را استخدام کند، این امر باعث خواهد شد که بدنه دولت حجیم تر شود و مشکل حل نخواهد شد. لازم است که یک اهتمامی بین مجلس و دولت اتفاق بیفتد و برنامه ریزی درستی صورت بگیرد؛ در این میان هم هیچ اشکالی ندارد که از کشورهای پیشرفته که همانند ما مشکل داشتند، الگوبرداری کنیم.
علی رستمیان نیز معتقد است که هر دولتی که بر سر کار بیاید، باید به سمت و سوی رفع چالش های اجتماعی برود و همه باید کمک کنیم که از این مرحله عبور کنیم و با عملکردمان بیست سالی که رهبری فرمودند عقب هستیم را جبران کنیم.
یک بار برای همیشه به حرفی که می زنیم، عمل کنیم
بیگدلی توصیه و تأکید می کند که یک بار برای همیشه به حرفی که می زنیم، عمل کنیم، مثلا در سال های پیش بابت استخدام هر یک نفر مبلغ وامی می دادند، بالای ۹۰ درصد افرادی که می خواستند کسی را مشغول به کار کنند وام ها را گرفتند اما هیچ اشتغالی اتفاق نیفتاد، نیاییم پولی را دست مردم بدهیم بعد آمار کذایی در حل بحران بیکاری ارایه دهیم و بگوییم که چند هزار میلیارد وام دادیم تا اشتغال ایجاد شود بنابراین تعداد بسیاری اشتغال ایجاد شد! باید در کشور نظارت بر اجرای قانون بسیار قوی تر باشد، باید مقداری هم به دولت کمک کنیم و بدانیم که حجیم کردن بدنه دولت بزرگترین آسیبی است که مطمئنا دست و بال دولت را خواهد بست و نخواهد توانست در برنامه هایش موفق شود. به نظرم هر دولتی که بر سر کار بیاید باید یک لایحه و برنامه کارشناسی شده و دقیق، به مجلس ارایه دهد، مجلس هم این لایحه را بررسی کند و یک قانون کامل و جامع در مورد رفع بیکاری و اشتغال جوانان بنویسد و همه دستگاه ها براساس قانون وارد عمل شوند؛ شاید یکی از علل اصلی وجود مشکلاتی در جامعه، عدم پایبندی به قانون یا تفسیر قانون به نفع شخص یا گروه خاصی است، اگر همه قانون را رعایت کنیم و پایبند به قانون باشیم و مجلس هم وظیفه نظارت بر اجرای قانون را جدی تر بگیرد شاید مشکلات آسان تر حل شوند و کاهش پیدا کنند.
بسیاری از مشکلات اجتماعی که به آن اشاره شد و نمایندگان مجلس هم به عدم کاهش یا رفع این مشکلات اشاره کردند، در حقیقت به بخشی از وظایف اصلی شورای شهر باز می گردد، مدیریت شهری یکی از مسایل مهمی است که باید در رفع مشکلات اجتماعی جدی گرفته شود چرا که لازمه اجرای قوانینی تصویب شده، عمل کردن و مدیریت اجرایی آن است. لذا از اعضای شورای شهر تهران در مورد اولویت شورای شهر در سال آینده در زمینه مشکلات اجتماعی پرسیدیم و علل عدم حل یا کاهش این مشکلات تا به امروز را جویا شدیم.
اولویت های شورای شهر تهران در سال آینده
محمد سالاری، نایب رئیس فراکسیون اصلاح طلبان شورای شهر، می گوید: مهم ترین اولویت شورا و شهرداری تهران در ماه های اولیه سال آتی می بایستی موضوع ساماندهی مجموعه بدهی های شهرداری تهران به اشخاص حقیقی و حقوقی باشد چرا که پیمانکاران مختلفی در طی این ۷ یا ۸ سال در شهرداری کار کردن و بیمه برخی از آنها هنوز واریز نشده و مالیات و مطالبات آنها باقی مانده است لذا به طور مستمر به مناطق شهرداری، شورا و شهرداری مرکز مراجعه می کنند که همین امر هم باعث شده که یک فضای رانتی در سطح شهرداری ایجاد شود و من فکر می کنم این یکی از موضوعات مهم است که باید پیگری شود. البته موضوعات دیگری مثل بحث پیگیری لایحه مدیریت شهری که اکنون در کمیسیون های زیربنایی دولت در حال نهایی شدن است، باید از جمله اولویت های شورای شهر تهران باشد چرا که همه شوراهای شهر و روستا در کشور و مجموعه مسئولین نظام در سطوح مختلف به این نتیجه رسیدند که با وضعیت فعلی اختیارات شوراها با یک بن بستی مواجه خواهد شد و هنوز شوراها، شوراهای شهر نشدند، شوراهای شهرداری هستند لذا باید هر چه زودتر آن مدیریت یکپارچه شهری با پیگیری لایحه مدیریت شهری که دولت تدبیر و امید در حال بررسی آن در کمیسیون های اصلی دولت است، مورد تأیید قرار گیرد.
از امکانات شهرداری ها در فرایند انتخابات شورای شهر سوء استفاده نشود
سالاری ادامه می دهد: مشکلات مربوط به شفاف سازی فرایندهای صدور پروانه و گواهی ها در مناطق ۲۲ گانه شهرداری و در حوزه شهرسازی مناطق که در ماه های اخیر وضعیت خوبی نداشته، می تواند از جمله اولویت های کمیسیون شهرسازی، معماری و شورای شهر تهران باشد؛ البته با توجه به اینکه به انتخابات شوراهای شهر نزدیک می شویم، شاید بتوان گفت که مهم ترین اولویت شورا و شهرداری در اصل باید اتخاذ رویکردی باشد که به هیچ عنوان از امکانات شهرداری ها در فرایند انتخابات شورای شهر سوء استفاده نشود، این مساله باید یکی از مهم ترین وظایف و رسالت های شورا و شهرداری در دو ماه اولیه سال آینده باشد چون هم بیشتر اعضای فعلی شورا در انتخابات شرکت می کنند و هم مجموعه ای از حامیان آقای قالیباف و مدیران ایشان و سایر جناح های سیاسی و تشکل ها، لذا به نظرم شورای شهر به عنوان نهاد ناظر می بایستی تمامی دقت خود را به کار ببندد تا در فرایند انتخابات پیش رو به هیچ عنوان از ظرفیت های شهرداری و شورای شهر تهران بهره برداری به نفع شخص یا اشخاص یا گروهی نشود.
او به مشکلات و چالش های اساسی شهر تهران هم اشاره می کند و حل این مشکلات را ضروری می داند و می گوید: از جمله مشکلات و چالش های مهم شهر تهران، آلودگی های زیست محیطی، ترافیک و مشکلاتی مانند چالش های ایمنی و مدیریت بحران شهر است که همچنان باید به عنوان مهم ترین اولویت های شهر به صورت مستمر مورد پیگیری قرار گیرد.
در شورای چهارم شاهد تعامل نسبتا مثبتی بین دو گروه سیاسی بودیم
او عملکرد شورای شهر در سالی که گذشت را مورد ارزیابی قرار می دهد و عنوان می کند: از جمله نقاط مثبت عملکرد شورای چهارم این بود که علی رغم شائبه های جدی مبنی بر اینکه شورا با ترکیبی به سمت سیاسی شدن است و حاشیه سازی ها بر انجام وظایف قانونگذاری و نظارت بر عملکرد شهردرای غالب شده، اما خوشبختانه با تعامل هر دو جریان سیاسی تا حد زیادی از این امر اجتناب شد و ما شاهد یک تعامل نسبتا مثبتی بودیم، گرچه در ماه های اخیر که به انتخابات نزدیک می شویم، مقداری آن تعامل تحت تاثیر قرار گرفته، ولی در مجموع عملکرد شورا در این حوزه یعنی جلوگیری از رفتن شورا به سمت حاشیه سازی های سیاسی مناسب بوده است. یکی دیگری از نقاط قوت شورای چهارم همراه کردن نظارت اجتماعی و رسانه ای بوده است، در حقیقت همه شهروندان در انجام وظایف نظارتی در محلات، مناطق و معتمدین محلات که نسبت به مصلحت شهر، محله و خیابان خود تعصب دارند، شورا را همراهی کردند.
برخی از اعضای شورا در انجام وظایف قانونی و نظارتی، مصالح سیاسی را به مصالح شهر و شهروندان ترجیح دادند
سالاری به نقاط ضعف شورای چهارم هم اشاره و اظهار می کند: شورای چهارم مانند همه شوراهای گذشته این بوده که برخی از اعضای شورا در انجام وظایف قانونی و نظارتی مصالح سیاسی را به مصالح شهر و شهروندان ترجیح دادند؛ در مواردی که شاهد انحرافات بسیار جدی در شهرداری یا شاهد عدم شفاف سازی های جدی و تخلفات گسترده بودیم، دوستانی که طرفدار شهردار فعلی هستند و شهردار فعلی منتخب آنهاست، علی رغم اینکه به لحاظ کارشناسی و تخصصی ایرادات ما را وارد می دانستند ولی مبتنی بر مصلحت سیاسی و جناحی خود، همراهی خوبی با ما نداشتند و باعث شدند که ما در بسیاری از موارد نتوانیم وظیفه نظارتی خود را به نحو احسن محقق کنیم؛ اگرچه با کمک رسانه ها یکسری اتفاقات خوبی افتاد.
باید توجه صد چندان به بافت های فرسوده شود
اما ابوالفضل قناعتی عضو هیأت رئیسه شورای شهر تهران، به بحث دیگری اشاره می کند و می گوید: آنچه حائز اهمیت است، پیگیری اجرای برنامه هایی در غالب سال سوم از برنامه پنج ساله دوم، موضوعی است که مورد حساسیت و اهمیت ویژه برای همه اعضای شوراست؛ خارج از آن، بحث پیگیری اتمام پروژه هایی است که بالای ۵۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارند و بنا بر این بوده که در سال ۹۶ پایان پیدا کنند، خصوصا در حوزه حمل و نقل ریلی، طبق برنامه، تا پایان سال ۹۶، خط ۶ و ۷ مترو باید پایان یابد؛ موضوعات دیگری که لازم است حساسیت بیشتری و پیگیری خاصی در سال ۹۶ برای آن متوسل شد با توجه به حادثه پلاسکو، توجه صد چندان به بافت فرسوده و ساختمان های تجاری و اداری است که پروسه زمانی طولانی از بهره برداری آنها گذشته است.
اعضای شورای شهر زمان خود را صرف بحث های حاشیه ای و انتخاباتی نکند
او اظهار می کند: اولویت اعضای شورای فعلی باید پیگیری لایحه و اقدامات باشد و وقت خود صرف بحث های حاشیه ای و انتخاباتی نکند، اگر چه باید به بحث انتخابات هم توجه کنند شاید برخی بخواهند کاندیدا شوند ولی باید یک برنامه ریزی در فعالیت روزانه خود لحاظ کنند که آن وظیفه ای که مردم و قانونگذار روی دوش آنها قرار داده را در اولویت اول بگذارند؛ نباید کار را فدای تصمیمات جریانی و سیاسی و شخصی خود کنند. دور چهارم شورا هنوز ۵ ماه دیگر بر سر کار است و زمان کمی نیست لذا می توان اقدامات بسیاری را انجام داد.