شفقنا زندگی – این روزها که پرده سیاست بر فضای کشور در حال خود نمایی است و همه توجه ها به سمت انتخابات ریاست جمهوری است، از سوی شورای نگهبان ابلاغیه ای بیان شد که پس لرزه هایی را به همراه داشت و موجب شد، به طور موقتی نگاه هایی همراه با تعجب از فضای انتخابات ریاست جمهوری برداشته شود و به انتخابات شورای شهر خیره شود.
آیت الله جنتی دبیر شورای نگهبان در ابلاغیهای خواستار جلوگیری از تایید صلاحیت کاندیداهای اقلیتهای مذهبی در انتخابات شوراهای شهر و روستا شد و حتی به تأکید امام خمینی(ره) بر این امر اشاره کرد. در متن این ابلاغیه آمده : «با عنایت به اطلاعات واصله از برخی مناطق کشور که اکثریت مردم آنها مسلمان و پیرو مذهب رسمی کشور هستند و افراد غیرمسلمان در این مناطق خود را داوطلب عضویت در شوراهای اسلامی شهر و روستا نمودهاند و با توجه به اینکه تصمیمات شوراها درخصوص مسلمین بدون لزوم رسیدگی آن در شورای نگهبان لازمالاتباع خواهد بود، تبصره ۱ ماده ۲۶ قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب ۱۳۷۵ نسبت به چنین مناطقی با نص فرمایشات بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران حضرت امام خمینی علیهالرحمه در تاریخ ۱۳۵۸/۷/۱۲ مذکور در صحیفه نور (جلد ۶، چاپ ۱۳۷۱، صفحه ۳۱) مغایر است و لذا خلاف موازین شرع شناخته شد. پس از انتشار این ابلاغیه، مجلس شورای اسلامی سریعاً واکنش نشان داد و به این تصمیم اعتراض کرد و مستقیما به هیات نظارت بر انتخابات شوراها دستور داد مطابق قانون اقدام کنند؛ بر طبق قانون پیروان ادیان الهی می توانند کاندیدای شورای شهر شوند. پس از دستور لاریجانی، با اعضای هیات های نظارت بر انتخابات شوراها که از نمایندگان مجلس هستند، نیز گفتوگو شد و اکثریت آنها با ادامه اجرای قانون فعلی موافق بودند و قرار شد دقیقا مر قانون در این زمینه اجرا شود و تغییری در آن صورت نگیرد. مجلس معتقد است: قانونی که ۲۰ سال قبل تصویب شده و بارها در انتخابات شوراها اجرا شده، نیازی به تفسیر ندارد و در صورت نیاز به اصلاح این قانون باید از طریق ارائه لایحه یا طرح جدید اقدام شود؛ مجلس وظیفه قانونگذاری را دارد و شورای نگهبان میتواند نظر فقهی خود را در مورد طرحها و لوایح مصوب مجلس، آن هم در موعد زمانی قانونی اعلام کند. مجلس نیز در صورت ایراد شورای نگهبان یا قانون را اصلاح میکند و یا بر مصوبه خود اصرار میورزد و تعیین تکلیف به مجمع تشخیص واگذار میشود،
پس از واکنش مجلس و دستور لاریجانی مبنی بر اینکه پیروان ادیان الهی می توانند کاندیدای شورای شهر شوند، هنوز شورای نگهبان نظر خود در این مورد را بیان نکرده است. در این موضوع چند مساله جای پرسش دارد، اول اینکه در دین اسلام نسبت به پیروان ادیان الهی و اقلیت ها چه توصیه هایی آورده شده است. دوم اینکه اگر شورای شهر، یک مرکز تخصصی شهری است و اعضای شورای شهر بر طبق تخصص باید به این مرکز ورود کنند، حضور اقلیت ها چه مساله و ممانعتی دارد! شورای شهر مکانی تخصصی و غیر سیاسی است، اینکه اعضای شورای شهر چه دینی دارند، چه لطمه ای به تصمیم گیری های شهری وارد می کند! سوم اینکه ابلاغیه ها و بیانات این چنینی چه پیامدهای اجتماعی دارد، آیا موجب انقشاق در اجتماع نمی شود، آیا موجب نمی شود اقلیتی که در این جامعه زندگی می کنند به این حس و تصور برسند که در این جامعه بیگانه هستند و حق آنها پایمال می شود.
شفقنا زندگی در گفت وگویی این مباحث را با کارشناسان و اعضای شورای شهر مورد بررسی قرار داده است:
اسماعیل دوستی: تبعیض خلاف قانون اساسی است/ اقلیت ها می توانند در شورای شهر نماینده داشته باشند
اسماعیل دوستی، عضو شورای شهر تهران به ضرورت حضور و ورود افراد متخصص به شورای شهر اشاره می کند و می گوید: ورود متخصصین به شورای شهر یک ضرورت انکار ناپذیر است، حتما باید در امور مختلف افراد وارد شوند که کارآمد وارد باشند لذا ضروری است که اعضای شورای شهر یا متخصص باشند یا تجربه کافی در مدیریت و مشکلات و نیازهای شهری داشته باشند.
او معتقد است: همانطور که اقلیت ها وارد مجلس شورای اسلامی می شوند، می توانند در شورای شهر و روستا هم کاندیدا داشته باشند؛ این حق اقلیت هاست که در نهادهای تصمیم گیر مانند مجلس و شورای شهر، نماینده داشته باشند تا از این طریق مشکلات و دغدغه های خود را به گوش مسوولین برسانند تا راه حلی برای آنها پیدا شود.
اقلیت ها مانند سایر افراد جامعه، شهروند این کشور هستند و حضور نماینده ای از آنها در شورای شهر آسیب زا نیست و نباید ممانعتی در این مورد وجود داشته باشد البته ممکن است در این زمینه قانون مسکوت باشد که در این صورت مجلس حتما باید به این موضوع رسیدگی و این خلاء قانونی را برطرف کند.
دوستی تأکید یا ممانعت از حضور نماینده ای از اقلیت ها در نهادی تصمیم گیر را نوعی تبعیض قائل بودن دانست و گفت: تبعیض خلاف قانون اساسی است لذا ضرورت حضور اقلیت ها در مراکز مهم باید مورد بررسی قرار گیرد تا رد پایی از تبعیض در قانون و مدیریت شهری وجود نداشته باشد.
دکتر حیدرپور: به ارزش های انسانی احترام بگذاریم
دکتر حیدرپور جامعه شناس می گوید: تنگ نظری در دنیای مدرن و در عصری که مساله ارزش های انسانی مطرح است، فراگیر شده این مسایل به اعتبار انسانی ما لطمه می زند، ما می گوییم که اسلام تکمیل کننده ارزش های انسانی است و ارزش های دیگری هم اضافه می کند، اما این موارد در عصر مدرن خیلی اعتبار ملت و فرهنگ را پایین می آورد، ما دارای تمدن ۲۵۰۰ ساله و تمدن اسلامی هستیم، هویت ایرانی سه گانه است، هویت ایران پیش از اسلام که اعتبارش جامانده از کوروش هست، در این دوره، اعتبار انسان ها به دور از هرگونه مذهبی که می توانند، داشته باشند به خاطر انسان بودن است؛ در عصر پیش نخبگان سیاسی ما رهبران سیاسی ما اینگونه برخورد می کردند. اسلام نیز دین تسامح و مداراست، این اصل را در بطن اصول اسلامی داریم، اسلام همواره به یک رافت اسلامی تأکیده است؛ هویت دیگر ما، هویت مدرن با انقلاب مشروطه است که در این دوره افکار مدرن به رسمیت شناخته شد، ما نمی توانیم افکار مدرنِ آزادی خواه افرادی مانند جان لاک را نادیده بگیریم و بگوییم اینها غربی هستند، این افکار اندیشه های ناب انسانی هستند که بروز پیدا کرده اند، حکومت ها باید تساهل داشته باشند، انسان باید آزاد باشد تا استعدادهای انسانی فرصت ظهور پیدا کند، این گونه تنگ نظری باعث خفقان می شود لذا باید تجدیدنظر صورت بگیرد، انسان ها با هر مذهبی باید فرد زمان خودشان باشند، تفسیرهای نو آورانه از دین داشته باشند چون یکسری از اصول و دستوراتی که در دین هست به شرایط اجتماعی مربوط می شود.
من به عنوان یک جامعه شناس می گویم که ما باید به ارزش های انسانی احترام بگداریم و نشان دهیم که انسان به خاطر انسان بودن مورد احترام است، اسلام می گوید انسان خلیفه الله است بنابر این اصل انسان باید دارای حرمت باشد، ما باید این اصول مهم را اصل قرار دهیم، اینکه اقلیت هایی که در این کشور زندگی می کنند را بیگانه تلقی کنیم، اصلا خوشایند نیست، آنان شهروندان ایرانی هستند، این نوع نگاه تبعیض آمیز در این دوره، اصلا زیبنده نیست و در این رویکرد حتما باید تجدید نظری صورت بگیرد.
او ادامه داد: ایران همیشه مأوای ادیان مختلف بوده است، ادیان مختلف قبل از دوره ظهور اسلام هم بودند و همه با یکدیگر همزیستی داشتند، ایران ملت تسامح و مداراست و با افراط مخالف و بیگانه است.
او به تغییرات اجتماعی و دیدگاهی در جامعه ایران اشاره و تصریح می کند: اگر دهه ۴۰ را با دهه ۵۰ یا ۶۰ مقایسه کنیم، کاملا مشهود است که بسیاری از مسایل تغییر کرده است، در گذشته رأی دادن زنان در حیطه انتخابات، یک نوع کار غیر اسلامی تلقی می شد، اما این تجدید نظر صورت گرفته است؛ در این دوره، باز هم باید تجدید نظر صورت بگیرد تا زنان بتوانند در جایگاه هایی مثل ریاست جمهوری هم حضور داشتند باشند، در مورد اقلیت های مختلف هم باید جایگاه های مختلف را پذیرا باشیم و نگاهمان به انسان و ارزش های انسانی باشد؛ مگر در تاریخ نداریم که حضرت علی(ع) وقتی مالک اشتر را برای حکومت در مصر می فرستد، به او می گوید: همه انسان ها یا در دین با تو برادر هستند یا انسان هستند و از لحاظ انسانیت باید نسبت به همه آنها ارزش و احترام قائل شویم.
این جامعه شناس به تفاوت های رویکردی نسبت به ادیان مختلف در ایران و لندن اشاره و اظهار می کند: در لندن یک مسلمان می تواند جایگاه مدیریتی بگیرد، اما در ایران که ارزش های اسلامی فراتر از ارزش های سکولار است، رویکرد نسبت به اقلیت ها اینگونه نیست، این دوره، عصر انقلاب ارتباطی است و اینگونه مسایل به سرعت در سرتاسر جهان منعکس می شود و یک نوع پارادوکس پیش می آید؛ آگاهی های اجتماعی جوانان بالا رفته است و رخ داد چنین اتفاقاتی و تفاوت نوع برخورد با اقلیت ها در یک کشور سکولار و کشور اسلامی، دین گریزی را هم پیش می آورد چرا که جوان امروز نمی خواهد دینی را انتخاب کند که تنگ نظر است.
او افزود: باید توجه داشته باشیم که نظام مارکسیستی و ابر قدرت شوروی پس از ۷۵ سال، به خاطر تنگ نظری ها متلاشی شد؛ ما باید از اتفاقاتی که در گذشته افتاده عبرت بگیریم و رویکردی درست در پیش بگیریم.
حیدرپور در مورد پاسخ به اینکه با کمرنگ کردن یا حذف اقلیت ها می توانیم در تبادلات فرهنگی و شهری به اهداف خود برسیم؟ می گوید: ما در عصر ارتباطی در حال محروم کردن سرمایه های کشورمان هستیم، اقلیت ها دارای سرمایه های مهمی هستند. زمانی آلمان با سیاست های سرکوب گرانه و نابودن کردن اقلیت ها، خود را از یک سرمایه مهم اجتماعی محروم کرد، نخبگان علمی و فرهنگی از آلمان گریزان شدند و به جامعه آمریکا رفتند و بیشترین خدمات را به جامعه دیگر رساندند. واقعا چرا کشوری باید خود را محروم کند، مثل این است که خاک بر سر خودش بپاشد! محروم کردن درست نیست، ما باید آن تسامح و مدارا را داشته باشیم و از افکار، ایده ها و کمک های افراد از اقلیت های مختلف، استفاده کنیم. باید توجه داشته باشیم که این دوره، عصر تنگ نظری و تعصب نیست، افکار افراطی گرای و تنگ نظری منزوی می شوند و چون انقلاب ارتباطی تحقق پیدا کرده، همه شهروندان دنیا در جریان این انزوا قرار می گیرند و به آگاهی بیشتری می رسند.
حجت الاسلام مسائلی: شعار وحدت را مطرح می کنیم، اما مشارکتی برای اقلیت ها در نظر نمی گیریم
حجت الاسلام والمسلمین مهدی مسائلی، پژوهشگر و مدرس حوزه به حقوق اقلیت ها از نظر فقهی، دینی و اسلامی اشاره می کند و می گوید: اسلام برای اقلیت های دینی دامنه بسیاری متصور شده و بحث تامین امنیت آنها از جمله موضوعات بسیار پر اهمیت است. بسیاری از حقوقی که حتی برای شمار زیادی از مسلمانان در نظر گرفته شده، برای اقلیت های دینی نیز وجود دارد؛ گاهی در این مورد نگاه های افراطی وجود داشته و متاسفانه این نگاه های افراطی را به دین اسلام منسوب می کنند و در حقیقت افرادی به نام دین، برداشت های شخصی خود را مطرح می کنند؛ عده ای هم به سوء استفاده گری روی می آورند و این برداشت های شخصی عده ای را بزرگ نمایی می کنند و به اسم اسلام بیان می کنند؛ به طور کلی در بیان فقها حدود بسیار را برای آزادی های اجتماعی و سیاسی اقلیت های دین در نظر گرفته شده است.
او حذف و کمرنگ کردن نقش اقلیت ها در یک جامعه اسلامی را اقدامی تحریک زا می داند و به آسیب های آن اشاره می کند و می گوید: ما گاهی به صورت شعاری بسیاری از مسایل را مطرح می کنیم، اما صادق نیستیم، اقلیت ها کسانی هستند که در بحث اسلام با ما مشترکند؛ برخی از اقلیت ها هم در بحث توحید با ما مشترک هستند؛ از سوی دیگر شعار جمهوری اسلامی است که همه مسلمانان باید با یکدیگر مشارکت داشته باشند؛ همچنین قرآن کریم می فرماید: «اهلَ الکِتابِ تَعالَوا إِلى کَلِمَهٍ سَواءٍ بَینَنا وَبَینَکُم؛ ای اهل کتاب بیائید به سوی کلمه ای که بین ما و شما مساوی است» وقتی در برابر ادیان توحیدی چنین شعاری را می دهیم و آرمان های توحیدی را در سطح جهان مطرح می کنیم، باید آنها را مشارکت دهیم؛ متاسفانه ما شعار را مطرح می کنیم، اما مشارکتی برای آنها در نظر نمی گیریم؛ مثلا می گوییم که در جمهوری اسلامی، دنیای اسلام و جهان باید همه اقلیت ها مشارکت داشته باشند، اما در عمل این چنین نمی کنیم در نتیجه صادق نیستیم.
او گفت: بعضی از مباحث در حوزه شیعه است، در این حوزه ها نباید اجازه دهیم کسانی که با ما هم عقیده نیستند، نقشی ایفا کنند، اما زمانی که شعارهایمان کلان است مانند اینکه ایران برای همه ایرانیان است یا اینکه برای تحقق آرمان های توحیدی باید با همه ادیان توحیدی مشارکت داشته باشیم، لزوم تحقق چنین شعارهایی در یک جامعه اسلامی این است که اقلیت ها نقش فعال در این نظام و اجتماع داشته باشند.
این مدرس حوزه ادامه داد: آرمان هایی که در مورد وحدت مطرح می کنیم، شخصی است در حالی که رهبری و امام خمینی(ره) در این رابطه آرمان های شخصی مطرح نکردند بلکه آرمان های کلانی را گفتند که همه می توانند در آن مشارکت داشته باشند و پذیرش آن هم منوط به اعتقاد خاصی مثل شیعه، سنی یا حتی مسلمان بودن نداشت؛ در حقیقت نگاه بزرگان دینی و فقهای ما که سرآمد فعالیت های اجتماعی بودند، دوستانه بود، آنها نقاط اشتراک را می دیدند و گفت وگوشان بر سر آرمان های مشترک بود، بر سر اختلافاتی بود که مانع مشارکت آنها در جامعه می شد.
مسائلی حضور اقلیت ها را در شورای شهر از جمله ضرورت شهری می داند و عنوان می کند: وقتی اقلیتی در شهر رأی می آورد، بدین معناست که حضور اقلیت در آن شهر پر رنگ است، اگر اقلیت را حذف کنیم، این رویکرد نوعی جلوگیری از آزادی است، شورای شهر مرکزی تخصصی است و بحث های نظارتی در شورای شهر مطرح است و کسانی که برای شورای شهر منتخب می شوند نمی توانند از حدود، موازین و آرمان ها خارج شوند، همانطور که شهردار لندن، نمی تواند از چارچوب جامعه سکولاری که برای لندن در نظر گرفته شده خارج شود و تنها بر طبق تخصص خود شهر را اداره می کند و عقیده هایش را اعمال نمی کند؛ همچنین آن جامعه معنا و مفهوم مشارکت با یکدیگر را به خوبی درک می کند و در همه زمینه ها از آن استفاده می کند.
انتهای پیام