شفقنا زندگی- این روزها بسیار از اخلاق صحبت می شود. در سیاست، اقتصاد فرهنگ اجتماع و ورزش در همه عرصه هایی که به نوعی افراد در ارتباط با یکدیگر قرار می گیرند و مراوده می کنند مذاکره می کنند یا مباحثه. اما شاید گوهر گم شده امروز جامعه ایران را به اذعان بسیاری اندیشمندان، جامعه شناسان سیاستمداران و علما اخلاق نام برد. اینکه چرا و چطور فضایل انسانی در میان برخی کمرنگ می شود دلایل مختلفی را می توان ذکر کرد اما در هر عرصه ای هستند افراد برجسته ای که می توان انگشت اشاره به سمت شان گرفت و از طرف دوست و دشمن مخالف و منتقد گفت که این فرد انسان وارسته ای است. با اخلاق است و ادب و آداب انسانیت را نه در حرف که در عمل نشان می دهد. از جمله این افراد برجسته دکتر ابراهیم یزدی، اولین وزیر خارجه دولت بعد از انقلاب است. او فراز و نشیب های زیادی در طول زندگی سیاسی و اجتماعی اش طی کرده است. با افراد مختلفی مذاکره و مباحثه کرده اما به اذعان بسیاری که او را از نزدیک می شناسند هیچ گاه از دایره اخلاق و ادب خروج نکرده است. شاید در دیدگاه و عقایدش تفاوت ماهوی با بسیاری از سیاسیون و شخصیت های برجسته انقلاب داشته باشد که مواضع او را مورد انتقاد نیز قرار گرفته است، اما یزدی را چنان می شناسند برای رسیدن به اهدافش به کسی تهمت نزد، دروغ نگفت و آنچه را که به زعم خودش درست می پنداشت در حرف و عمل نشان می داد. طبیعتا انتقاداتی به مشی فکری و سیاسی او وارد دانسته می شود اما نباید نادیده گرفت که در دفاع از کرامت انسانی وارسته بود و در سپهر سیاست ایران به چهره ای اخلاقی شناخته می شد.
در جامعه متکثر امروز ایران نیاز است انسان هایی باشند و معرفی شوند که اخلاق را مقدم بر سیاست و دین می دانند و مملکت و آیین و مردمش را خرج منافع حزبی و جناحی و قومی خودشان نمی کنند.
خاطره ای از دکتر یزدی
در سال ۸۴ برهه ای که فضای سیاسی ایران در پی انتخاب رییس جمهور جدید کمی ملتهب و نگران به نظر می رسید دکتر یزدی در جمعی خودمانی و دانشجویی محور سوالات زیادی از طرف این قشر قرار گرفته بود. به یاد دارم یکی از دانشجویان متن بلند بالایی از نگرانی های موجود در خصوص آینده ایران را آماده کرده بود و همینطور که آنها را قرایت می کرد از دکتر یزدی پرسید نگاه شما چیست چه فکر می کنید و چرا برخی احزاب و جناح ها و فلان شخصیت ها موضوع گیری های خلاف مصلحت مردم دارند؟ که دکتر یزدی پاسخ داد: «من مسول پاسخگویی به دیدگاه ها و عملکرد دیگران نیستند. شما اگر گله ای دارید باید سراغ خودشان بروید و از من نیز در مورد حزب و عقاید خودم سوال کنید تا پاسخگوی شما باشم.» تفکر هوشمندانه ای که این روزها می بینیم برخی در هر جایگاهی که قرار دارند به جای معرفی دیدگاه ها و افکار خود به خصوص در عرصه های حساسی همچون انتخابات، اما محور صحبت ها و مواضعشان بر تخریب و تضعیف رقیبانشان استوار است و الویت دارد، نگاه و مشیی که در عرصه سیاست ورزی ایران جای خود را به جای تبیین دیدگاه ها و برنامه ها به تخریب و تضعیف رقبا داده است که این عرصه را با بداخلاقی هایی مواجه کرده و صدای همه را درآورده است.
در ادامه به واکنش هایی که در خصوص درگذشت دکتر یزدی اعلام شده اشاره می شود:
حسن روحانی رئیس جمهور کشورمان در پیامی با تسلیت درگذشت دکتر ابراهیم یزدی، از درگاه ایزد منان برای آن مرحوم رحمت واسعه و برای عموم بازماندگان صبر و اجر مسألت کرد. همچنین او با انتشار تصویری از خود، رهبر انقلاب و ابراهیم یزدی در اینستاگرام نوشت: تلاشهای زنده یاد دکتر ابراهیم یزدی در کنار امام در نوفللوشاتو و سالهای بعد از آن، در تاریخ کشور ماندگار خواهد بود.
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه در پیامی درگذشت ابراهیم یزدی، وزیر اسبق امور خارجه و مبارز برجسته دوران ستمشاهی را به خانواده و کلیه بازماندگان آن فقید سعید تسلیت گفته و از درگاه خداوند سبحان برای آن مرحوم رضوان و رحمت واسعه مسئلت کرد.
مرتضی الویری، عضو شورای شهر تهران نیز در این رابطه در توییتر خود نوشت: «ابراهیم یزدی باور داشت ملتی که آزادی میخواهد، باید خود هزینه آن را بپردازد و به بیگانه وابسته نباشد. روحش شاد».
زهرا نژادبهرام، عضو هیات رئیسه شورای شهر تهران هم در توییتر خود نوشت: «انقلاب اسلامی ایران در برهههایی حساس، مدیون تلاشها و مجاهدتهای مردانی چون ابراهیم یزدی بوده. با اندوه فروان درگذشتش را تسلیت میگوییم».
سیدعطاالله مهاجرانی، وزیر اسبق فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در این باره چنین واکنش نشان داد: «انا لله و اناالیه راجعون. درگذشت دکتر ابراهیم یزدى رهبر نهضت آزادى ایران را به خانواده و بستگان و دوستان و نهضت آزادى تسلیت میگویم. روانش شاد.»
جمیله کدیور، نماینده مجلس ششم نیز در توییتر خود نوشت: «ابراهیم یزدی بخشی از تاریخ انقلاب ایران بود که ناگفته ماند. سیاستمداری شریف که تاریخ به خوبی از او یاد خواهد کرد. روحش شاد و یادش گرامی باد».
حسین جابری انصاری، معاون وزیر امور خارجه نیز در واکنش به درگذشت وزیر اسبق امور خارجه در کانال تلگرامی خود نوشت: «انا لله و انا الیه راجعون. دکتر ابراهیم یزدی، زاده دوم مهر ۱۳۱۰ در قزوین و درگذشته پنجم شهریور ۱۳۹۶ در ازمیر ترکیه، عضو شورای انقلاب اسلامی و دومین وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران».
عبدالله مومنی، فعال سیاسی اصلاحطلب نیز در توییتر خود خاطرنشان کرد: «دکتر ابراهیم یزدی عمری غمخوار آزادی و استقلال ایران و ایرانی بود. این مصیبت را به تمامی آزادی خواهان و ایران دوستان تسلیت میگویم».
غلامحسین کرباسچی هم در اینستاگرام خود در واکنش به این موضوع نوشت: «دکتر ابراهیم یزدی ازدنیا رفت. یکی از ملّیترین سیاستمداران مسلمان تاریخ ایران بدرود حیات گفت».
شهیندخت مولاوردی، دستیار ویژه رئیسجمهور در امور حقوق شهروندی نیز درخصوص درگذشت وزیر امور خارجه دولت موقت در کانال تلگرامی خود یادآور شد: «دکتر ابراهیم یزدی وزیر امور خارجه دولت موقت شامگاه یکشنبه در سن ۸۶ سالگی پس از دورهای بیماری در شهر ازمیر ترکیه درگذشت/روحشان شاد و قرین رحمت الهی باد.»
داود سلیمانی، فعال سیاسی اصلاحطلب و نماینده مردم تهران در مجلس ششم نیز در این باره در کانال تلگرامی خود با انتشار عکسی از دیدار چندی پیش خود و محمد نعیمیپور با ابراهیم یزدی نوشت: در دوره بیماری دکتر ابراهیم یزدی و قبل از سفر ایشان برای معالجه، با دوست گرانقدرم آقای مهندس نعیمیپور به ملاقاتش رفتیم. آرام بود و با گرمی تمام از حضورمان استقبال کرد و کمی حال و احوال کردیم. من بعد از آزادیام با او ملاقاتی نداشتم و شاید بشاشت و خوشحالی و چاق سلامتی وی با دیدنم این حس را در من بوجود آورد که او نیز خوشحال شد. این نگاه و رفتار تا آخر دیدار گرمایی خاص را در من میدمید. دوستان دیگری هم بودند و از هر دری سخنی، هم از بیماری و لزوم سفر برای معالجه گفت و هم ذکر برخی خاطرات کوتاه. هنگام خداحافظی نیز برخاست و مارا مشایعت کرد، گرم و صمیمی. چون بنا بود که ابتدا به امریکا برود. از او سوال میکردیم و او میگفت که دیدار فرزندان و معالجه را در برنامه دارم. پرسیدم دکتر در امریکا پس از دیدار و معالجه میمانید یا برمیگردید و او گفت برمیگردم… فکر نمیکردم که اینک باید به سوگ او بنشینیم. اگرچه من و امثال من در مواضع سیاسی گذشتهمان با مرحوم بازرگان و مرحوم یزدی و نهضت آزادی اختلاف دید و زاویه نگرش متفاوت داشتیم اما واقعا خلوص و سلامت و ایمان و اعتقاد آنان به اسلام و ایران را ارج مینهم و رفتنش را باور ندارم. شاید همین ناباوری بود که ابتدا که خبر فوت ایشان را شنیدم با دیدن تکذیبیه مهندس توسلی متوجه نشدم که آن خبر احتمالا تاریخ گذشته است و بلافاصله چون خبر منبع داشت آن تکذیبیه را نقل کردم ولی با اندکی سرچ در خبرگزاریها دریافتم که متاسفانه خبر رحلت آن مرد بزرگ سیاست و اخلاق واقعیتی است که از ان گریزی نیست. روحش شاد و یادش گرامی.
سیدصادق خرازی، دبیرکل حزب ندای ایرانیان و معاون اسبق وزارت امور خارجه در صفحه اینستاگرام خود نوشت: شادروان دکتر ابراهیم یزدی، انقلابی نامدار همسنگر بازرگان و شریعتی و چمران و دبیرکل نهضت آزادی ایران ساعاتی قبل چشم از این جهان فانی بر بست و به سوی دیار باقی شتافت. دکتر یزدی نامی آشنا برای همه انقلابیون درون و برون کشور بود. فارغ از همه اختلاف سلیقهها و برداشتهای متفاوت نام او در صفحات روزهای نخستین انقلاب درج شده است. اخلاق و انصاف دو مشخصه بارز این انسان شریف بود، متدین و خداترس بود. هیچگاه حاضر نشد علیه امام و انقلاب مطالب دیگر و دشمنشادکن بیان کند. اهل خرد و تدبیر بود و منافع ملی را بر هر باور و ایدئولوژی رجحان میداد. اهل عبادت و مناجات بود. خداوند او را غریق رحمت واسعه خود کند و با شهدای اسلام و همه بزرگان دیندار دینباور محشور فرماید.
مجید فراهانی، عضو شورای شهر تهران و رئیس شورای مرکزی حزب ندای ایرانیان نیز در پیامی به مناسبت درگذشت وزیر امور خارج دولت موقت عنوان کرد: دکتر ابراهیم یزدی انقلابی همرزم و همسنگر دکتر مصطفی چمران و دکتر علی شریعتی به دیدار حق شتافت، ابراهیم یزدی وزیر خارجه دولت موقت که تشرع و تدین و خدا ترسی او زبانزد بود به رغم اختلاف نظر و تفاوت سلیقه همواره از نظام جمهوری اسلامی ایران و اعتلا و استقلال آن دفاع کرد و منافع ملی را بر منافع حزبی و جناحی برتری میداد. او از نسل سیاستمدارانی بود که اخلاقگرایی و واقعنگری در مواضع و ادبیات رفتاریش پررنگ و برجسته بود، نسلی که سیاست را نه خدعه که خدمت، نه کسب منفعت که درک محنت میدانستند، نسلی که انقلاب و نظام برآمده از ان را هماره ایام بر خود و مصلحت فردی خود تفوق دادند. نسلی که تشرع و تدین و تشخص و تقید را معنایی اصیل دادند و بلکه بالاتر، آن را زیستند. این ضایعه تاسف بار و فقدان دردناک را به خانواده و علاقهمندان ایشان تسلیت عرض میکنم.
حجت الاسلام سید حسن خمینی با انتشار تصاویری از امام(ره) و ابراهیم یزدی در اینستاگرام نوشت: درگذشت یکى از نخستین وزراى خارجه جمهورى اسلامى مرحوم دکتر ابراهیم یزدى را به دوستان و خانواده ایشان تسلیت عرض مىنمایم و از خداى متعال براى ایشان غفران واسع مسئلت دارم.
محمود احمدینژاد رییس جمهور سابق هم با صدور پیامی درگذشت ابراهیم یزدی وزیر امورخارجه در دولت موقت جمهوری اسلامی ایران را تسلیت گفت. رییس جمهور سابق در پیام خود نوشت: «با نهایت تاسف، در گذشت جناب آقای دکتر ابراهیم یزدی وزیر امور خارجه دولت موقت جمهوری اسلامی ایران را که در طول سالیان متمادی نیز محور وحدت و فعالیت های سیاسی و اسلامی دانشجویان ایرانی مقیم آمریکا بود، تسلیت عرض می کنم.
از خداوند منان برای آن مرحوم، مغفرت و رحمت واسعه الهی را مسالت می کنم و برای خانواده محترم ، بستگان و دوستداران ایشان صبر سلامتی و موفقیت آرزومندم.»
غلامرضا حیدری عضو فراکسیون امید نیز در واکنش به این موضوع در توئیتر خود نوشت: «درگذشت دکتر ابراهیم یزدی مسلمان مبارز و آزادیخواه که دغدغه ساختن ایرانی آباد و پیشرفته را داشت به همه ایرانیان تسلیت میگویم».
سیدمصطفی تاجزاده معاون سیاسی وزارت کشور در دولت اصلاحات در رابطه با درگذشت وزیر امور خارجه دولت موقت اظهار داشت: «ایران سیاستمداری باهوش، شجاع، تشکیلاتی، مجرب، صبور و دلسوز را از دست داد. دکتر ابراهیم یزدی تا پایان به مهندس بازرگان وفادار ماند».
فیضالله عربسرخی، فعال سیاسی اصلاحطلب نیز با انتشار عکسی از دیدار چندی قبل خود با ابراهیم یزدی تصریح کرد: «دکتر ابراهیم یزدی وزیر خارجه دولت موقت و دبیرکل نهضت آزادی، سیاستمدار برجسته کشورمان به دیدار معبود شتافت. روحش شاد و یادش گرامی
محسن هاشمی رفسنجانی در پیامی در گذشت دکتر ابراهیم یزدی را تسلیت گفت.در متن پیام محسن هاشمی رفسنجانی به مناسبت درگذشت ابراهیم یزدی آمده است: درگذشت جناب آقای دکتر ابراهیم یزدی، از مبارزین انقلاب اسلامی و وزیرخارجه دولت موقت را از طرف خود و خانواده آیت الله هاشمی رفسنجانی به بازماندگان، همراهان و دوستان آن مرحوم تسلیت می گویم.در این پیام افزوده شده است: حضور دکتر یزدی در مبارزات و همراهی با امام خمینی در نوفل شاتو، از موارد برجسته ۶۰ سال فعالیت سیاسی آن مرحوم به شمار میآید. رئیس شورای اسلامی شهر تهران در پیام خود آورده است: قدرشناسی از فعالیتهای مثبت وزحمات پیشکسوتان حوزه های مختلف فعالیتهای اجتماعیِ، از وظایف ما برای حفظ میراث تاریخی و سرمایه اجتماعی جامعه است.وی در پایان برای خانواده و نزدیکان دکتر یزدی اجر جزیل و صبرجمیل از درگاه الهی آرزو کرده است.
ابراهیم یزدی در پی مخالفت آمریکا با صدور ویزای درمان، دی ماه سال گذشته در شهر ازمیر ترکیه تحت عمل جراحی قرار گرفت.وی که زمستان سال گذشته قصد داشت برای انجام عمل جراحی به آمریکا برود، با مخالفت سفارت آمریکا برای صدور روادید مواجه شد و به علت شرایط جسمانی در ترکیه تحت عمل جراحی قرار گرفت.یزدی که از کهولت سن و سرطان پروستات رنج میبرد، در سال های اخیر تحت درمان بود و سرانجام دیروز درگذشت.ابراهیم یزدی متولد سال ۱۳۱۰ در قزوین، فعال سیاسی ایرانی و دبیرکل نهضت آزادی ایران بود.وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران به همراه امام راحل به ایران بازگشت و به فرمان امام(ره) در بهمن ۵۷ به عضویت شورای انقلاب اسلامی ایران درآمد و با آغاز به کار دولت موقت انقلاب، به سمت معاون نخست وزیر در امور انقلاب انتخاب شد.یزدی مدتی به سرپرستی مؤسسه کیهان منصوب شد و پس از استعفای کریم سنجابی از وزارت امور خارجه ایران، به عنوان وزیر امور خارجه دولت موقت انقلاب معرفی شد.