شفقنا زندگی- چند روزی است زلزله کرمانشاه در صدر اخبار کشور قرار دارد. نحوه کمک رسانی و سیل عظیم جمعیتی که خود را موظف به کمک به مردمی می دیدند که آوار خرابی ها همه چیزشان را گرفته بود. اما آوار زلزله کرمانشاه تنها دامنگیر زلزله زدگان نبود. راه افتادن سیل عظیمی از مردم به سوی مناطق زلزله زده برای کمک رسانی که موجب ترافیک شدید راه های منتهی به منطقه آسیب دیده شد، نرسیدن گروه ها و لوازم امدادی به برخی از بخش ها و روستاها تا چند روز پس از زلزله، ورود چهره های مشهور به پروسه کمک رسانی و اعتماد مردم به آنها و در این میان سوءمدیریت و سردرگمی حاکم بر برخی نحوه امدادرسانی واقعیاتی را آشکار را کرد که سالهاست کارشناسان در مورد آنها هشدار داده اند. دلیل این بی اعتمادی و دستپاچگی در مدیریت پس از سر گذراندن تجربه بحران های بسیار چیست؟
دکتر افسر افشار نادری، جامعه شناس و استاد دانشگاه در گفتگو با شفقنا زندگی می گوید: مردم سالهاست شاهد وعده هایی هستند که دائم از زبان مسوولان می شوند بی آنکه هیچ کدام از آنها تحقق یابد. مشخص است که این حجم از وعده های تحقق نیافته اعتماد عمومی را به نهادهای مختلف دولتی از بین می برد.
وی با اشاره به زلزله بم و سرنوشت کمک های مردمی به زلزله زدگان، می گوید: مردم به یاد دارند که بعضی چادرهای نو اهدایی به زلزله زدگان بم چند ماه بعد سر از ناصرخسرو درآورد و آنچه در برخی از اقلام در اختیار مردم آسیب دیده قرار گرفت آن چیزی نبود که با کمک های مردمی و بین المللی فراهم شده بود.
دکتر افشار نادری با بیان اینکه دولت تبدیل به یک مفهوم پیچیده برای مردم شده که وقتی از آن صحبت می کنیم نمی دانیم کدام نهادها و ارگان ها طرف صحبت هستند، می گوید: مردم چگونه می توانند به حنهادهای دولتی اعتماد کنند که بر سر وعده های پرداخت حقوق بازنشستگان یا یارانه های دولتی در یک تاریخ مشخص هم نمی ماند و هر بار دیرتر از ماه قبل این پرداخت های انجام می شود. اینها موضوعاتی است که مردم به خوبی نسبت به آن آگاهی دارند و در شرایطی مانند زلزله غرب کشور بی اعتمادی خود را نشان می دهند.
وی موضوعات بسیاری از این دست را یکی مهمترین عوامل بی اعتمادی به سیستم های دولتی می داند و می افزاید: این بی اعتمادی در جاهایی مانند زلزله کرمانشاه شرایطی به وجود می آورد که بسیاری از مردم عادی که اصول مدیریت بحران و نحوه صحیح کمک رسانی را بلد نیستند خود دست به کار می شوند و با حضور در مناطق زلزله زده تلاش می کنند به صورت فردی یا از طریق نهادهای مردم نهاد مورد اعتماد و حتی چهره های مشهور کمک های خود را به دست آسیب دیدگان برسانند اما به دست نهادهای دولتی ندهند.
این جامعه شناس با بیان اینکه این موضوع کاملا مشهود است و نمی توان انکار کرد که چنین بی اعتمادی نسبت به دولت شکل گرفته است، خاطرنشان می کند: بسیاری از زلزله زده ها نیز وقتی با آنها صحبت می شود تاکید دارند که مردم به کمکشان شتافتند و نهادهای دولتی کاری برایشان نکرده اند.
به گفته وی، این موضوعات و اتفاقات رخ داده پس از زلزله کرمانشاه این معنا را به ذهن متبادر می کند که دولت خود را از مسائل جامعه کنار کشیده و گذاشته تا مردم وظایفش را بر عهده بگیرند.
دکتر افشار نادری با اشاره به قطع خدماتی مانند بیمه سلامت که خبر آن از سوی مقامات دولتی منتشر نشده و مردم در هنگام مریضی و نیاز متوجه قطع بیمه خود می شوند، می گوید: اگر وضعیت به همین منوال ادامه یابد ممکن است کار به جایی برسد که مردم حتی از پرداخت مالیات هم سر باز بزنند زیرا مالیات در برابر خدماتی است که باید دریافت شود اما وقتی آن خدمات از سوی دولت ارائه نشود مردم دیگر دلیل برای پرداخت مالیات نمی بینند.
وی این بی اعتمادی به نهادهای دولتی را یک فاجعه می داند و معتقد است: بی اعتمادی به برخی سیستم های اجرایی مشروعیت آن را زیر سوال می برد و این به دلیل تجاربی است که مردم از مدیریت دولت در بحرانها داشته اند.
این جامعه شناس با بیان اینکه به نظر نمی رسد کسی هم در تلاش برای بازسازی اعتماد از دست رفته باشد، می گوید: کاری از دست این سیستم های اجرایی بر نمی آید. سیستمی که از ارائه خدمات در مواقع مختلف و به ویژه در بحران ها عاجز است چرا باید اعتراض کند.
وی با اشاره به کمک های مردمی فراوانی که هر کدام از افراد جامعه بنا بر وسع خود به زلزله زدگان داشتند، اضافه می کند: آیا اگر بنا بود دولت خود این هزینه ها را بپردازد قادر به ارائه چنین خدماتی بود. پولی در صندوق دولت نمانده که برای کمک به آسیب دیدگان بحران خرج شود و اگر هم باشد به مصارف اینچنینی نمی رسد و در جاهای دیگری هزینه می شود. بنابراین به نفع دولت است که در چنین مواقعی مردم خود وارد میدان شوند و بار مسوولیت را از دوش دولت بردارند. به همین دلیل هم هست که در مرود زلزله کرمانشاه شاهد بودیم دولت برای بازگرداندن اعتماد از دست رفته و قانع کردن مردم به سپردن کار به دست نهادهای دولتی تلاش چندانی نکرد.
دکتر افشار نادری با ابراز نگرانی از پیامدهای بی اعتمادی عمومی می گوید: مهمترین پیامدی که این موضوع می تواند داشته باشد این است که مردم حمایت های خود را از یکدیگر دریغ می کنند و جامعه دچار ناامنی و احساس عدم امنیت می شود.
وی در پاسخ به این سوال که این موضوع چقدر می تواند باعث اخلال در امر کمک رسانی به مردم آسیب دیده در مواقع بحرانی شود، می گوید: کشور ما نیاز به سازمان کاملا مردمی متشکل از افراد مورد اعتماد جامعه دارد تا در مواقع بحران مدیریت کار را بر عهده بگیرد. در چنین سازمانی است که مردم می توانند بدون هیچ چشمداشتی وارد شوند و آموزش ببینند که در مواقع بحرانی چگونه باید رفتار کنند و چگونه کمک رسانی کنند.
وی با بیان اینکه هم اکنون سمن های زیادی وجود دارد که در حال کار هستند که متاسفانه بخشی از آنها هم به معاملات دولتی کشیده شده اند، اظهار می کند: لازم است سازمان های مردم نهادی به وجود آیند که بتوانند در مواقع بحرانی زمام امور را به دست بگیرند و در هنگام بحران و پس از آن برای کاهش آسیب های مختلف و کمک رسانی درست به مردم آسیب دیده که نیازهای متعددی دارند وارد عمل شوند. زیرا در مواقعی مانند زلزله کمک رسانی به افراد آسیب دیده تنها منحصر به چند روز بحرانی نیست و پس از آن نیز باید کمک ها مدیریت شود تا مردم بتوانند به زندگی عادی و خانه و زندگی که از دست دادند، برگردند. همه این اقدامات نیاز به یک مدیریت قوی و کارآمد به دست افراد مورد اعتماد مردم دارد که دولت اجازه دخالت در امور آن نداشته باشد.
انتهای پیام