شفقنا زندگی- این روزها اخبار ضد و نقیض و از جمله مصاحبه های مختلفی پیرامون زلزله اخیر تهران و زلزله های احتمالی با قدرت بیشتر در این شهر در رسانه ها مخابره می شود که در برخی مواقع موجب اضطراب و استرس مردم شده است. تا جایی که در زلزله ۵.۳۲ ریشتری ملارد نیز دو نفری که فوت کردند بر اثر استرس ناشی از زلزله بوده است. در همین حال با دو روانشناس این موضوع را به بحث گذاشتیم. محسن منصوبیفر، روانشناس و استاد دانشگاه در خصوص نوع اطلاعرسانی در شبکههای مجازی و صحبتهای برخی مسئولین گفت: این نوع اخبار احساس ناامنی را افزایش می دهد، فکر میکنم به جای پرداختن به این ماجرا در صحنه عمومی بهتر است بر روی افزایش احساس امنیت فعالیت شود.
محسن منصوبیفر، روانشناس و استاد دانشگاه در گفتوگو با شفقنا زندگی با اشاره به اهمیت احساس امنیت در مواقع بحرانی گفت: یکی از موضوعاتی که بسیار اهمیت دارد این است که مردم در مواقعی همچون وقوع زلزله احساس امنیت کنند، حداقل تجربهای که من در خانواده، بستگان یا دانشجویان در مدت اخیرشاهد آن بودم این است که اگر احساس امنیت فراهم شود میتوان مقدار زیادی از ترس جلوگیری کرد. من شنیدم که یکی دو نفر یک نفر کهنسال و یک نفر دیگر از سنین پایین در زلزله اخیر تهران دچار سکته قلبی شدند؛ این امکان وجود دارد که آنها عارضه قلبی یا بیماری دیگری داشتند ولی عامل آشکار کننده آن، زلزله بوده است؛ بنابراین اگر احساس امنیت وجود داشته باشد شاید خانواده بتواند یک فضای آرامی فراهم کند که بچههای کوچکتر و خردسالان در این موقعیتها تا این حد احساس ترس نکنند و چنین اتفاقاتی برایشان پیش نیاید.
وی ادامه داد: احساس امنیت بسیار مؤثر است و شاید به چند شکل میتواند اتفاق بیفتد، اول از طریق صدا و سیما که آنچه که شب اول دیدم و میشنیدم این است که با حضور کارشناسان این جریان را خیلی خوب هدایت کرد، با ستاد بحران مستمر تماس داشتند. اطمینان افراد از اینکه گروههای تخصصی این موضوع را رصد میکنند و میتوانند پیشبینیهای بعدی را انجام دهند، میتواند بسیار آرامشبخش باشد. نکته بعدی این است که اگر جامعه این احساس را داشته باشد که در صورت بروز چنین رخدادی گروههای امداد و نجات حضور دارند و فعال هستند، مکانهایی برای کسانی که درگیر این اتفاق هستند و خانههایشان تخریب شده در نظر گرفته شده که بتوانند آنجا ساکن شوند و به ایشان رسیدگی شود؛ این دو موضوع در کنار هم میتواند احساس امنیت را افزایش دهد.
این روانشناس و استاد دانشگاه در خصوص نوع اطلاعرسانی در شبکههای مجازی و صحبتهای برخی مسئولین گفت: این نوع اخبار احساس ناامنی را افزایش می دهد، فکر میکنم به جای پرداختن به این ماجرا در صحنه عمومی بهتر است بر روی افزایش احساس امنیت فعالیت شود، اینها موضوعاتی است که اگر براساس مستندات و آمار تدوین شده باشد باید در جلسات و کارگروههایی که متخصصین حضور دارند به عنوان منابع آسیب و خطر مطرح شود و راهحلهایی که برای این موضوعات وجود دارد را به اطلاع مردم برسانند، قطعا این فرآیند بهتری خواهد بود.
منصوبیفر بیان کرد: روز گذشته مطلع شدم بروشورهایی تهیه شده که در اختیار مردم قرار میدهند و راههای رسیدن به مکانهای امن را در خروج از بحران آموزش میدهند، این آموزشها میتواند موجب پیشگیری از احساسی شود که ممکن است در فرد به وجود آید و باعث ترس شود. وقتی افراد درگیر هیجان ترس یا هر هیجان دیگری شوند تمرکز خود را از دست میدهند و ممکن است تصمیمهای غلطی بگیرند که این بیشتر موجب آسیب به خود و اطرافیانش میشود.
سارا گلستانی، روانشناس نیز در گفتوگو با شفقنا زندگی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه زلزله چه تبعات روانی و اضطراب و تشویشی در جامعه ایجاد میکند گفت: هنگامی که پدیدهای اتفاق میافتد که علاوه بر ناشناخته بودن ابهام نیز در آن وجود دارد و نمیتوان آنرا پیش بینی کرد به نفع سلامت روان نیست و باعث افزایش سطح اضطراب و استرس در فرد میشود و حال افراد جامعه را نسبت به قبل بدتر می کند؛ اما اگر مردم ببینند که در مقابل زلزله آماده هستند و شرایط امنی ایجاد شده یا پیشگیریهایی توسط مسوولین انجام میشود این میتواند کمی آرامش جامعه را بیشتر کند؛ ولی در نهایت تبعات هر وضعیتی که ابهام بیاورد این است که تعادل روانی بهم میخورد و استرس ایجاد می کند. ممکن است در صورت تکرار قضیه، نسبت به آن استرس عادت به وجود آید یا سطح آن مقداری تغییر کند اما در شرایط فعلی میزان اضطراب افراد بالا رفته است.
وی در رابطه با توصیههایی که باید به افراد جامعه داده شود که دچار استرس و ترس نشوند گفت: باید راه حل محور عمل شود، به جای اینکه هر چیز مبهم یا پیش بینیهایی که ابهام را افزایش دهد به قضیه اضافه شود، باید راهکارهای مواجه با موضوع آموزش داده شود.
این روانشناس با اشاره به اینکه اطلاع رسانی راجع به زلزله و آمدن زلزله مربوط به امروز و دیروز نیست ادامه داد: زلزله موضوعی مشخص بوده که سالهاست درباره آن صحبت میشود و بنابر اطلاعات زمینشناسی زلزله دیرکرد هم داشته است؛ بنابراین اگر مسوولین قصد رسیدگی داشتند در این ۳۰ یا ۴۰ سالی که زلزله عقب افتاده باید رسیدگی می کردند و در حال حاضر همه چیز از روی هیجان زدگی است و اینکه زلزله دقیقا چه آثار مخربی به وجود میآورد قابل پیش بینی نیست مثل خیلی چیزهای دیگر که در جامعه ما به خاطر هیجان عمل کردن بیشتر افراد علی الخصوص مسوولین که مستثنی نیستند به وجود میآید.