شفقنا زندگی- دوم اسفندماه برابر با ۲۱ فوریه روز جهانی زبان مادری است که از سوی یونسکو درسال ۱۹۹۹ به رسمیت شناخته شده است. امروز فرصت خوبی برای یادآوری این نکته است که کودکان مهاجر و مردمان بومی در هر کجا که باشند دارای یک حق بین المللی برای تکلم، رشد و گرامی داشت میراث های زبانی خود هستند.
به گزارش سرویس ترجمه شفقنا، شبکه خبری ای.بی.سی استرالیا در مطلبی با عنوان «میراث فرهنگی حق هر کودکی است، پس بیایید روز جهانی زبان مادری را گرامی بداریم»* نوشت: به همان اندازه که در این زمانه تفرقه انداز، توجه به چندفرهنگی و حقوق بشر لازم است، این مساله نگرانی هایی را برای زبان شناسان و فرهیختگان ایجاد کرده است.
با افزایش ملی گرایی پوپولیست، تهدید دیوارکشی ها و وابستگی های مذهبی، نگرانی هایی در خصوص تاثیرات فضای سیاسی بر زبان های بومی و زبان مهاجران ایجاد شده است. ورای همه این مقولات، زبان یک شاخص برجسته فرهنگی است. حمله به تفاوت فرهنگی به معنی حمله به گوناگونی زبانی است.
پرسش اینجاست که آیا جوامع اقلیت که زبان و فرهنگشان با جریان اصلی اجتماع تفاوت دارد، باید برای حفاظت از زبان هایشان مورد تشویق وحمایت قرار گیرند؟ البته که پاسخ مثبت است. زبان شناسان می گویند به زبان ها اجازه پیشرفت وشکوفایی بدهید.
حمایت از تنوع زبان مادری در جوامع مساله ای فراتر از سیاست است که دلایل حقوقی، اقتصادی و شناختی برای کودکان ما دارد.
تنوع زبانی موجب توانمندی اجتماعی و تحرک اقتصادی می گردد
بنابر کنوانسیون حقوق کودکان دولت ها موظف به «ایجاد احترام برای والدین کودک، هویت، زبان و ارزش های فرهنگی او، ارزش های ملی کشوری که کودک در آن زندگی می کند، کشوری که موطن اوست و تمدن های متفاوت از آن» هستند.
این به معنای ایجاد جوامعی نیست که نتوانند با یکدیگر گفتگو کنند یا طبق نگرانی موجود از اقدامات ضدچندفرهنگی، فرسایش انسجام ملی نیست، بلکه در واقع در مقابل آن است: پرورش شهروندانی به لحاظ زبانی پویا، دوزبانه و فرزند عصر و زمان در ارتباط با میراث و شهروندی خود.
۱۹۶ دولت جهان بخشی از این کنوانسیون هستند. حمایت از این قانون بین المللی به معنی حمایت از گویشورانی است که زبان مادری آنها متفاوت از زبان رسمی کشورهاست.
به علاوه تنوع زبانی نه تنها جامعه را توانمند می کند بلکه تحرک اجتماعی اقتصادی دربردارد.
دوزبانگی نیروی کار بسیار ماهری را پرورش می دهد که آماده ورود به چالش های اقتصادی و سیاسی جهانی است.
دوزبانی برای مغز سودمند است
شواهد روزافزون نشان می دهد که دوزبانگی برای مغز سودمند است. دو زبانه ها متفکران سریع الانتقال، انتزاعی و خلاق هستند. حتی بعدها در زندگی آسیب های شناختی دیرتر به سراغ این افراد می آید.
بنابراین کمک به اقلیت ها برای حفظ زبان مادریشان و تبدیل شدن آنها به دوزبانه های متحرک، به نظر کاری اخلاقی، پرمنفعت و خردمندانه می آید.
به نظرمی رسد ایالات متحده با چالش فزاینده ای در رابطه با تحصیلات دوزبانه و حقوق زبانی کودکانش دست به گریبان است. در انگلستان کودکان لهستانی برای دسترسی به آموزش به زبان مادری خود مجبورند از تعطیلی شنبه ها بگذرند و کودکان هندی که در کشور عمان به سر می برند، از دسترسی به آموزش محلی محروم شده و به جای آن در مدارس هندی تحصیل می کنند که زبان آنها به جای زبان های مادری هندی، انگلیسی است.
اما دربرخی از نقاط دیگر جهان زبان مادری مورد توجه و تاکید قرار دارد.
بسیاری از ملت های آفریقایی مدت زمان زیادی است که به قدرت تنوع زبانی خود پی برده و آن را تحت کنترل درآورده اند. کشور سنگاپور دوزبانگی را به عنوان سیاست اجتماعی مرکزی خود در قبال یک جامعه چندفرهنگی پذیرفته و سوئد ازتحصیل کودکان مهاجر به زبان مادری حمایت می کند.
در استرالیا سرانجام قانونی برای حمایت و احیاء زبان های بومی تصویب شد. در کانادا نیز فشارهای روزافزونی برای رسیدن به چنین قانونی در جریان است. کشور بولیوی یک سیاست چندزبانگی را به اجرا رسانده است که براساس آن برنامه سوادآموزی برای ۳۶ زبان بومی انجام می شود.
درروز جهانی زبان مادری ما از تمامی جوامع درخواست می کنیم که نه تنها تنوع زبانی را گرامی بدارند بلکه نقش حیاتی این زبان ها را بازشناسند.
این فراخوانی ورای سیاست است. ما در قبال کودکانمان، حقوق آنها، فرصت های اجتماعی اقتصادی آنها، رشد شناختی آنها و آسودگی آنها در دفاع از دوزبانگی شان مسوول هستیم.
مترجم: زهرا اسدیان
*این مطلب به قلم «ناتان البری» زبان شناس اجتماعی دانشگاه پولی تکنیک هنگ کنگ، «دکتر سوزانا ایزنکلاس» و «اندریا شالی» استادان زبان شناسی دانشگاه گریفیت استرالیا نوشته شده است.
منبع: ای.بی.اس استرالیا
انتهای پیام