شفقنا زندگی- استیون هاوکینگ، فیزیکدان برجسته جهان در سن ۷۶ دار فانی را وداع گفت. اِستیوِن ویلیام هاوکینگ فیزیکدان نظری، کیهانشناس و نویسندهٔ بریتانیایی و مدیر تحقیقات مرکز کیهانشناسی نظری در دانشگاه کمبریج بود که کارهای علمیاش سابقهای بیش از ۴۰ سال دارد. کتابها و همایشهایش، او را به یک چهرهٔ محبوب تبدیل کرد. او عضو جامعهٔ سلطنتی هنر و عضو ثابت جامعهٔ اسقفان دانشمند است و در سال ۲۰۰۹ موفق به دریافت مدال آزادی ریاست جمهوری آمریکا شد.
هاوکینگ به مدت ۳۰ سال یعنی از سال ۱۹۷۹ تا یکم اکتبر ۲۰۰۹، دارنده کرسی ریاضیات لوکاس بود. وی به خاطر فعالیت در زمینهٔ کیهانشناسی و جاذبه کوانتوم به ویژه در زمینهٔ سیاهچاله، شناخته شده است. کتاب “تاریخچه زمان” او که با رکوردی ۲۳۷ هفتهای به عنوان پرفروشترین کتاب در بریتانیا باقیماند باعث شهرتش شد. همچنین، کتاب طرح بزرگ او که در اواخر سال ۲۰۱۰ به چاپ رسید پس از چند روز به یکی از پرفروشترین کتابهای آمازون تبدیل شد.
هاوکینگ مبتلا به بیماری اسکلروز جانبی آمیوتروفیک و از هرگونه تحرک عاجز بود. وی با وجود تواناییهای بسیار در زمینهٔ کیهانشناسی، موفق به دریافت جایزه نوبل نشد.
صبح امروز، خبر درگذشت «استیون هاوکینگ»، استاد دانشگاه کمبریج و یکی از شناختهشدهترین چهرههای علمی جهان منتشر شد. اما هاوکینگ چه دستاوردهای علمی قابلتوجهی داشت که او را چنین مشهور کرده بود؟
در ادامه مروری داریم بر مهمترین دستاوردهای علمی هاوکینگ.
استیون هاوکینگ و عمری مبارزه با ای ال اس
به گزارش ایرنا، آمیوتروفیک لاترال اسکلروز (ای ال اس) که به بیماری ‘خواب اندام’ معروف است، موجب اختلال در سیستم عصبی نخاع می شود و به تدریج سلول های این اعصاب را از کارمی اندازد؛ به این صورت که انحطاط پیشرونده نورون های حرکتی که بین مغز و نخاع حرکت می کنند، رخ می دهد همانطور که نورون های حرکتی می میرند، مغز دیگر نمی تواند سیگنال به عضلات بدن برساند و به همین دلیل علائم مغزی به ماهیچه ها نمی رسند و در نهایت ماهیچه ها که ایجاد کننده حرکت در بدن هستند، به تدریج لاغرتر و کم قدرت تر می شوند و سرانجام از بین می رود. به گفته بهرام حقی آشتیانی عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در مصاحبه با ایرنا؛ این بیماری در نوع پیشرفته توان تکلم را از مبتلایان می گیرد به طوری که فرد بیمار تنها دو تا سه ساعت در روز می تواند، صحبت کند.بیماری ای ال اس عصب و مغز را درگیر و اختلالات حرکتی در فرد ایجاد می کند؛ این بیماری همانند بیماری ام اس از نوع ضایعات مغز و اعصاب است اما در نحوه عملکرد بسیار متفاوت است به طوری که در این بیماری مغز مانع ارسال پیام عصبی به ماهیچه های بدن به ویژه زبان می شود.در این بیماری عصبی به تدریج اعصاب حرکتی فرد مبتلا از کار می افتد به طوری که نرون ها مانع رسیدن علائم مغزی به ماهیچه ها می شوند و در صورت پیشرفت بیماری، این روند عملکرد فرد را کاهش می دهد تا جایی که بیمار دیگر قادر به حرکت و حتی تکلم نیست.ای ال اس ممکن است از دهه چهارم و پنجم زندگی افراد بالغ بروز کند و بیشتر افراد سن ۴۰ تا ۶۰ سال دچار آن می شوند؛ هر چند هاوکینگ در اوایل دهه سوم زندگی مبتلا شد.طبق شواهد پزشکی درصد کمی، حدود ۱۰ درصد، از ابتلا به ای ال اس ارثی است و جنبه موروثی در ابتلا به این بیماری بسیار نادر است.تاکنون راه علاجی برای این بیماری کشف نشده است اما از طریق مصرف دارو می توان سرعت و روند بیماری را در فرد کاهش داد و این داروها از هر دو نوع ایرانی و خارجی در بازار وجود دارد و مشکلی برای تهیه این دارو ها در کشور نیست.طبق آمار منتشر شده در سطح جهان حدود ۳۵۰ هزار نفر از بیماری ای ال اس رنج می برند. در هلند یک هزار و ۵۰۰ نفر به این بیماری مبتلا هستند و سالانه حدود ۶ هزار و ۴۰۰ آمریکایی مبتلا به این بیماری تشخیص داده می شوند.ضعیف شدن ماهیچه ها، خستگی مفرط و ایجاد مشکلات حرکتی در ماهیچه های دست و پا و فک و صورت مانند این که بیمار متوجه می شود که مرتب پایش پیچ می خورد، غذا و نوشیدنی به گلویش می پرد، یا در بستن دکمه های لباس و باز و بسته کردن شیر آب مشکل دارد.ای ال اس، یک بیماری پیشرونده است به این معنی که بیماری به طور مرتب پیشرفت کرده و توانایی جسمی تحلیل می رود.عامل شناخته شده ای برای بروز این بیماری تاکنون کشف نشده است و برای تشخیص آن یک آزمایش خاص یا یک دوره آزمایشی ویژه تا به امروز معرفی نشده است. برای تشخیص تنها ممکن است آزمایش هایی مانند معاینات گسترده جسمی و نورولوژیک و تست الکترودیاگنوستیک که میزان تخریب نورون های محیطی را نشان می دهد، انجام شود.
و اما استیون هاوکینگ
استیون هاوکینگ؛ از مبتلایان به بیماری ای ال اس بود که به رغم وخامت و پیشرفت شدید بیماری، توانست با اتکا به هوش و استعداد سرشار خود به یکی از فیزیکدانان و کیهان شناسان برجسته جهان تبدیل شود.وی مدیر تحقیقات مرکز کیهان شناسی نظری در دانشگاه کمبریج بود که بیش از چهل سال با نگارش کتاب هایی مانند تاریخچه زمان: از مهبانگ تا سیاهچالهها و طرح بزرگ و شرکت در همایش های بزرگ علمی به عنوان چهره برجسته ای در زمینه فیزیک و کیهان شناسی شناخته می شد.هاوکینگ در زمینه سیاه چاله های فضایی تحقیقات زیادی داشت و توانست جایزه پیشگامان علم در فیزیک بنیادی را کسب کند.وی که در سال هشتم ژانویه ۱۹۴۲ در شهر دانشگاهی آکسفورد و در جریان جنگ جهانی دوم به دنیا آمده بود، پس از سال ها جدال با بیماری طاقت فرسای ای ال اس سرانجام در ساعات اولیه امروز چهارشنبه (۱۴ مارس) در سن ۷۶ سالگی چشم از جهان فروبست.
بازتاب درگذشت هاوکینگ در رسانه ها
درگذشت استیون هاوکینگ، فیزیکدان برجسته انگلیسی، بازتاب گستردهای در رسانههای بینالمللی داشت. به گزارش ایسنا، در پی درگذشت “استیون هاوکینگ” (Stephen Hawking)، فیزیکدان مشهور انگلیسی، رسانههای خبری سراسر جهان به انتشار این خبر پرداختند.بیبیسی در گزارشی در این مورد نوشت: استیون هاوکینگ، فیزیکدان برجسته، در نخستین ساعات روز چهارشنبه، در منزل خود واقع در شهر کمبریج انگلستان درگذشت.سیانان، در گزارش امروز خود آورده است: استیون هاوکینگ، فیزیکدان مستعد انگلیسی که بر یک بیماری لاعلاج غلبه و کتابهای مشهوری در مورد اسرار جهان منتشر کرده بود، از دنیا رفت.در توییتر ناسا در این باره آمده است: به یاد استیون هاوکینگ، فیزیکدان نامی و سفیر علم. نظریههای او، دنیایی از احتمالاتی که در حال اکتشاف آنها هستیم، گشود.گیزمگ به نقل از پروفسور “نیل دگراس تایسون” (Neil deGrasse Tyson)، استاد و فیزیکدان آمریکایی، نویسنده و دانشمند ارتباطات نوشت: درگذشت هاوکینگ، یک خلاء فکری را به جا گذاشت که به بنیان زمان نفوذ میکند و قابل سنجش نیست. دیلیمیل به نقل از پروفسور “استیون توپ”(Stephen Toope) نوشت: پروفسور هاوکینگ، یک انسان منحصر به فرد بود که به خاطر آرامش و محبتش نه تنها در دانشگاه کمبریج بلکه در سراسر جهان در یادها خواهد ماند.رویترز در گزارشی درباره فوت وی آورده است: استیون هاوکینگ که در سایه “مرگ زودرس احتمالی”(به گفته پزشکان در سن ۲۱ سالگی اش)، برای توضیح برخی از پیچیدهترین سوالات زندگی تلاش میکرد، در سن ۷۶ سالگی درگذشت.آسوشیتدپرس، در این باره آورده است: همه از درخشش جهانی استیون هاوکینگ باخبر بودند اما کمتر کسی است که واقعا آن را درک کند.به گفته گاردین، هاوکینگ در مورد کاربردهای بد هوش مصنوعی از جمله سلاحهای خودکار هشدار داده بود و باور داشت بشریت، برای زنده ماندن باید زندگی خود را تا فضا گسترش دهد.هاوکینگ پیشتر در مصاحبه با نیویورکتایمز گفته بود: از نظر من، مغز انسان مانند یک رایانه است که با از بین رفتن اجزای آن، از حرکت باز میایستد.فاکسنیوز به نقل از هاوکینگ بیان کرد: هدف من، درک جهان، دلیل بودن آن به این شکل و دلیل وجود آن است.یونایتدپرس اینترنشنال نوشت: شرایط فیزیکی هاوکینگ، مانع زندگی پربار او نشد. هاوکینگ مانند هر انسان دیگری ازدواج کرد، پدر شد و پژوهش در مورد مشکلات بسیار جهانی را ادامه داد.هاوکینگ در سال ۲۰۰۷ گفت: من میخواهم نشان دهم تا هنگامی که انسانها از نظر روحی ناتوان نشدهاند، نباید با نقصهای فیزیکی خود محدود شوند.
در گزارش پرساسوسییشن آمده است: پروفسور استیون هاوکینگ، یک پدر دوستداشتنی و یک مرد خارقالعاده و همچنین یک قهرمان در سرویس سلامت جهانی بود.
ناتوانی “هاوکینگ” موجب توقف وی در دنیای فیزیک نشد
رییس انجمن فیزیک ایران با اشاره به دستاوردهای علمی “استفان هاوکینگ” در حوزه فیزیک گفت: وی با وجود معلولیت جسمی که داشت، توانست با اتکا به توانایی ذهنی و هوش سرشار خود الگویی برای جهانیان باشد و نشان داد انسانها برای مغزشان انسان هستند، نه برای جسمشان.محمد رضا اجتهادی در گفتوگو با خبرنگار ایسنا، با اشاره به درگذشت “استفان هاوکینگ” فیزیکدانی انگلیسی، اظهار کرد: وی در اواسط جنگ جهانی دوم در شهر آکسفورد بدنیا آمد. پدر و مادرش هر دو تحصیلکرده دانشگاه اکسفورد بودند و خودش نیز تحصیل فیزیک را در دانشگاه آکسفورد شروع کرد و از دانشگاه کمبریج دکتری خود را گرفت.وی با بیان اینکه “هاوگینگ” شاگرد بزرگترین کیهانشناسان مدرن بود، ادامه داد: در سالهای آخر تحصیلش متوجه ابتلا به بیماری نادر “اسکلروز جانبی امیوتروفیک” که یک بیماری نورونهای حرکتی است شد؛ ولی با وجود پیشرفت بیماری به پژوهش و تدریس خود ادامه داد و خیلی زود به یکی از نامدارترین فیزیکدانان جهان تبدیل شد.اجتهادی با تاکید بر اینکه “هاوکینگ” یک فیزیکدان نظری با تخصص در زمینه کیهانشناسی و نسبیت عام بود، اظهار کرد: در جامعه فیزیک، “هاوکینگ” به دلیل قضایا و نظریههای بدیعش در کیهانشناسی و نسبیت عام شناخته شده است.رییس انجمن فیزیک ایران اضافه کرد: یکی از مهمترین نظریههای او که به “تابش هاوکینگ” معروف است، پیشبینی میکند که سیاهچالهها میتوانند تبخیر شوند.استاد فیزیک دانشگاه صنعتی شریف با اشاره به جوایز اعطا شده به “استیفان هاوکینگ”، خاطر نشان کرد: این فیزیکدان قضایا و نظریههای بدیعی در زمینه کاری خود ارائه کرد، ولی شاید یکی از نکات مهم در مورد او این بود که با وجود معلولیت جسمی که داشت، توانست با اتکا به توانایی ذهنی و هوش سرشار خود الگویی برای جهانیان باشد که نشان دهد انسانها برای مغزشان انسان هستند، نه برای جسمشان.وی افزود: ناتوانایی جسمی او نه تنها او را متوقف نکرد، بلکه کمک کرد با قرار گرفتن در مرکز توجه، در ترویج علم و دانستههای خود و دیگر فیزیکدانان موثر باشد.اجتهادی با تاکید بر اینکه کتابهایی که وی برای عموم و به زبان ساده نوشت، از پرفروشترین کتابهای علمی جهان شناخته میشوند، خاطر نشان کرد: کتاب “تاریخچه مختصر زمان” ایشان که گفته میشود دهها میلیون از آن به فروش رفته است. تقریبا به تمام زبانهای زنده دنیا از جمله فارسی ترجمه شده است.وی در خصوص وضعیت علم فیزیک در کشور یادآور شد: متأسفانه در کشور ما، نه به فیزیک و نه به دیگر علوم زیربنایی و پایه، توجه درستی نمیشود. نمیدانم که این نکته، معلول توسعه نیافتگی است یا علت آن.اجتهادی با بیان اینکه این مساله کمی شبیه مسألۀ مرغ و تخم مرغ است، گفت: در سالهای اخیر هرگاه در کشور از علم صحبت میشود، بیشتر به جنبههای اقتصادی آنها توجه میشود. ولی در همین مسیر هم همیشه به دنبال راه حلهای کوتاه مدت و حل مشکلات آنی هستیم و غافل از آنکه آینده دور دست ما بستگی به دانش ما در علوم پایه دارد.رییس انجمن فیزیک ایران ادامه داد: با این وجود و با همه بی مهریهایی که به فیزیک و فیزیکدانان در کشور میشود، میتوانم بگویم که وضعیت فیزیک در ایران در سطح جهانی قابل توجه است و فیزیکدانان ایرانی چه در ایران و چه در جهان حرفی برای گفتن دارند و در تمام نشریات معتبر و در کنفرانسهای علمی میتوان حضور فیزیکدانان ایرانی را حس کرد.وی یادآور شد: بدیهی است که با کمی حمایت و توجه بیشتر این نقش و حضور میتوانست بسیار موثرتر باشد. به خصوص در زمینه کاری “هاوکینگ” ما هم در داخل کشور و هم در جهان فیزیکدانان ایرانی مطرحی داریم.اجتهادی در پاسخ به این سوال که آیا محققان فیزیک در دانشگاهها و موسسات پژوهشی ایران میتوانند در داخل کشور یافتههای علمی خود را عرضه کنند، گفت: این کاری است که فیزیکدانان کشور به آن مشغول هستند و هم در داخل و هم در سطح جهانی یافتههای خود را ارائه میدهند.عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف تصریح کرد: برای دنبال کردن موفقیتهای فیزیکدانان کشورمان توصیه میکنم که به خبرنامه و کانال خبری انجمن فیزیک ایران سری بزنید. در بین خبرهای مهم جهان فیزیک، میتوان حضور فیزیکدانان ایرانی و موفقیتهای آنها را شاهد بود.