شفقنا زندگی- اگرچه همواره در رابطه با حادثه کربلا از رشادت ها و دلیری های مردان جنگاور بیشتر یاد می شود اما بی شک نقش زنان نیز در این واقعه قابل انکار نیست. به ویژه خطبه ها و سخنرانی های پرچمدار زنان عاشورا و قافله سالار اُسرا در تمام طول تاریخ بشریت مشهور و زبانزد است. حضور زینب (س) و همچنین سایر زنان و دختران در واقعه کربلا درس های بزرگی برای ما دارد. زینب (س) کوه صبر و استقامت بود، او که خود همیشه به حسین (ع) تکیه می کرد پس از برادر، خود تکیه گاه زنان و دختران حرم شد.
به گزارش خبرنگار شفقنا، زینب (س) در پنجم جمادی الاولی در مدینه چشم به جهان گشود. در واقع سال پنجم یا ششم هجرت بود که نفر ششم پنج تن شد و بیش از هرکس حسین (ع) از آمدنش خوشحال شد. نام او یعنی زینب در لغت به معنای «درخت نیکو منظر» آمده است (جبران مسعود، الرائد، ج ۱، ص ۹۲۴) و معنای دیگر آن یعنی «زینت پدر»؛ بر اساس روایات متعدد نام گذاری حضرت زینب (س) توسط پیامبر (ص) صورت گرفت. گفته شده است که جبرئیل از سوی خداوند این نام را به پیامبر رسانده است. (حسن، الهی، زینب کبری عقیله بنی هاشم، ص ۲۹)
زینب در سال ۱۷ ق. با عبدالله فرزند جعفر طیار ازدواج کرد و از وی چهار پسر و یک دختر داشت که عون و محمد در کربلا به شهادت رسیدند.
علم و سخنوری، عبادت، حجاب و عفاف، صبر و استقامت از ویژگی های حضرت است. زینب کبری شب ها به عبادت می پرداخت و در دوران زندگی هیچ گاه تهجد را ترک نکرد. آنچنان به عبادت اشتغال ورزید که ملقب به «عابده آل علی» شد. (وب سایت تخصصی امام حسین)
خطبه ها و سخنرانی های ایشان در مجلس ابن زیاد در کوفه و کاخ یزید در شام معروف است و همانا سخنان او و د ر کنارش سخنان علی بن الحسین بود که باعث زنده ماندن قیام عاشورا شد. سخنان او بود که چهره واقعی آل امیه را برای همگان آشکار کرد و فاسد بودن یزید را به همگان نمایاند. در واقع زینب (س) کربلا را کربلا کرد.
شهید مطهری درباره حضرت زینب (س) گفته است :« در حماسه حسینی آن کسی که بیش از همه پرتو حسینی بر روح مقدس او تابید، خواهر بزرگوارش زینب (س) بود. راستی که موضوع عجیبی است: زینب با آن عظمتی که از اول داشته است ـ و آن عظمت را در دامن زهرا (س) و از تربیت علی (ع) به دست آورده بود ـ در عین حال زینبِ بعد از کربلا با زینب قبل از کربلا متفاوت است، یعنی زینب بعد از کربلا یک شخصیت و عظمت بیشتری دارد. ( شهید مطهری، مرتضی، حماسه حسینی، ج ۱،انتشارات صدرا، ص ۴۹)
حجت الاسلام محمد شعبانی، پژوهشگر و استاد حوزه در گفتگویی که با خبرنگار شفقنا داشته است به توصیف ویژگی های زینب (س) و همچنین بررسی نقش و ویژگی زنان عاشورایی پرداخته است که در ادامه می خوانید:
درباره شخصیت حضرت زینب (س) توضیح دهید و به عبارتی ایشان را معرفی کنید.
نقش آفرین اصلی نهضت عاشورا حضرت زینب (س) است. ایشان در پنجم جمادی الاولی در مدینه به دنیا آمد. حضرت زینب القاب پر معنا و پر مفهوم زیادی دارند؛ عقیله بنی هاشم، زینب کبری، صدیقه صغری، عالمه غیر معلمه و … از این جمله اند. زینب کبری در سال هفدهم هجری قمری با پسر عموی خود عبدالله بن جعفر ازدواج کرد. این ازدواج بر اساس اشاره پیامبر خدا بود زیرا آن حضرت فرموده بودند «دختران ما برای پسران شما و پسران شما برای دختران ماست». ثمره این ازدواج پنج فرزند به نام های جعفر، محمد، عون، علی و ام کلثوم بود که دو تن از فرزندان حضرت (عون و محمد) در رکاب امام حسین (ع) به شهادت رسیدند. حضرت زینب (س) فضایل بسیاری دارد. برخی القاب ایشان گویای فضایل بی شمار این بانوی بزرگ است، فضایلی همچون علم، عصمت و عفت. او همانند مادرش زهرا (س) بود. امام سجاد (ع) در فضایل عقیله بنی هاشم می فرمایند « عمه جان شما به حمدالله عالمه ای هستی بدون اینکه معلمی داشته باشی و فهمیده ای هستی بدون اینکه کسی مطالبی را به شما یاد داده باشد». زینب (س) زنی شجاع، صبور و مجسمه تقوا بود، در مقابل امواج خروشان و سختی ها نیز مقاوم بود لذا به ام المصائب لقب یافت. ایشان بر اساس شرطی که در ضمن عقد کرده بودند در کربلا همراه برادرش حاضر شد. عصر عاشورا نه تنها از امام سجاد پرستاری می کرد بلکه جمعی از زنان و کودکان داغدار گرسنه، مجروح و کتک خورده را که شدیدا به سرپرستی و نوازش های عاطفی نیاز داشتند تحت حمایت معنوی خود قرار داده بود.
ایشان در مجلس یزید و ابن زیاد با سخنانش فساد بنی امیه و جنایت های آنان را بر ملا کرد. نام عاشورا و قیام کربلا را برای همیشه در اذهان مردم تثبیت کرد. رفتار زینب (س) بود که فرهنگ عاشورا را نشر داد و مقاومت او بود که باعث شد الگویی برای زنان مجاهد و مقاوم در بعد از عاشورا باشد.
کدام ویژگی، صفت با رفتار ایشان در کربلا و واقعه عاشورا برجسته تر و اثرگذارتر بوده است؟
یکی از بزرگترین صفت های رفتاری حضرت زینب (س) در کربلا صبر، شکیبایی و توکل بر خدا بود. حضرت بسیار با مسئله عاشورا صبورانه برخورد کرد. داغ هایی که در کربلا دید و اسارت و سختی های آن، جان و توان پولادینی می خواهد که بتواند در مقابل سختی ها و شدائد مقاومت کند ولی حضرت زینب (س) با صبر و شکیبایی خود بزرگترین و اثرگذارترین قافله سالار اسرا در مسئله نشر فرهنگ عاشورا شد. زینب (س) با تحمل تمام سختی ها بر احساسات خود غالب شده بود. زنان و دختران بازمانده از شهدا را سر و سامان داد و همه آنها را مدیریت کرد. نه تنها برای کاروانیان مادری کرد بلکه مجاهدانه در نشر وقایع عاشورا در مجلس ابن زیاد و یزید سخن گفت. درباره فرهنگ عاشورا و واقعیت های آن با صبر و شکیبایی و تمام تلاش برای مسلط بودن بر احساسات خود سخن گفت و عاشورا را زینب (س) عاشورا کرد.
در واقعه کربلا، زنان در نشر فرهنگ عاشورا چه نقشی داشتند؟
بی تردید یکی از گروه های نقش آفرین در نهضت عاشورا زنان بودند. اگر امام حسین (ع) با قیام کردن خود و با شهادتش دین اسلام را زنده نگه داشتند سهم بزرگی از این حرکت امام، حضور زنان و فعالیت جهادی آنان بود که تاریخ تا کنون کمتر، مانندهایی را برای زنان آن زمان در خود دیده است. زنان در کربلا نشان دادند که تکالیف سیاسی و اجتماعی مخصوص مردان نیست. حضور زنان در کربلا نشان داد که این تکالیف ناظر بر گروه زنان هم هست. شهید مطهری در رابطه با تحلیل نقش زن در عاشورا گفته است که مسئله تاریخ عاشورا یک مسئله تاریخ مذکر و مؤنث است. یک تاریخی است که زن و مرد با هم آن تاریخ را ساختند. زنان زیادی در کربلا حاضر بودند و در صحنه عاشورا نقش آفرینی کردند که سردمدار و پرچمدار آن زنان حضرت زینب (س) بود. زینب (س) در نشر فرهنگ عاشورا و حفظ اسلام مجاهدت و جان فشانی کرد.
ویژگی زنان عاشورایی چیست؟
برای زنان عاشورایی با تمسک بر صفات و رفتار حضرت زینب (س) می توان ویژگی هایی کلیدی، اساسی و کارگزار را معرفی کرد. یکی از ویژگی های بزرگ زنان عاشورایی با پیروی از زینب (س) بحث انسان ساز و جامعه ساز بودن آنها است. زینبی که با خطبه های آتشین خود افزون بر رسوا کردن بنی امیه افکار عمومی را روشن کرد و جرقه نهضت های بعدی همچون قیام توابین را رقم زد نمونه ای والا از یک همسر و یک خواهر است. در خانه مسئول تربیت فرزند و در جامعه مسئول سرنوشت مردم است. او بذر اندیشه اسلامی انقلاب برادرش را از دامن خود پراکنده کرد، رویانید و به بالندگی رساند. این چنین بود که زینب (س) در خانه انسان سازی و در جامعه مردم سازی کرد.
دومین ویژگی زنان عاشورایی پویایی و مشارکت آنها در عرصه های سیاسی و اجتماعی است. زنی که از عاشورا الهام بگیرد در همه عرصه های علمی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی حضور فعال و پویا دارد. حضرت زینب (س)، عالمه مدینه، پاسخگوی پرسش همه زنان مدینه بود. به گواه تاریخ خانه وی محل مراجعه یتیمان و نیازمندان و همه مردم و کارداران بود. خودش در سرنوشت ساز ترین فراز های تاریخ اسلام حضوری سربلند و کارآمد داشت. از حضور زنان در عاشورا به ویژه پرچمدار آنها می توان نتیجه گرفت که زن می تواند در پیچیده ترین صحنه های اجتماعی و سیاسی حضوری جدی و سازنده داشته باشد.
سومین ویژگی زنان عاشورایی عزت طلب بودن آنان است. زنی که امروز دنیای طماع و شهوت پرست بی دین، آن را معرفی می کند زنی حقیر و زمین خورده و استفاده شده برای لذائذ است، ولی یک زن عاشورایی عزت طلب است و فریاد آزادی خواهی و عزت طلبی زن سربلند و تربیت یافته در مکتب عاشورا را سر می دهد. پایه های حکومت طاغوت را می لرزاند و ترسی دهشتناک در جان انسان های خودکامه می اندازد. فریاد عزت طلبی زن تربیت یافته در مکتب عاشورا پرده رسوایی ستمگران را کنار می زند و بساط ستم خواهی و ستم را در هم می چینید.
ویژگی دیگری که می توانیم برای زنان عاشورایی بیان کنیم و یکی از مهمترین اوصاف است این است که زن عاشورایی پرورش دهنده شهید است. زن عاشورایی امروز در عرصه دنیایی که مردم به دنبال رفع حوائج دنیایی خودشان هستند انسان هایی اخروی تربیت می کند. زنان عاشورایی دختران، مادران، خواهران و همسران شهید بودند. زینب (ع) نوجوان خود را در اوج احساسات و عواطف مادرانه راهی جنگ کرد، یقین داشت که بازگشتی در کار نیست. او معتقد بود در مبارزات سیاسی باید فعالانه شرکت کرد و آنجا که اسلام در خطر است باید از فرزند، همسر، برادر و احساسات زنانه دست کشید.
پنجمین ویژگی باحجاب بودن است. زن در مکتب عاشورا در عین حضور در عرصه های مختلف پاک دامنی خود را با سلاح عزت و شجاعت حفظ می کند. از دشمن هیچ نمی خواهد جز اینکه آنها را در معرض دید مردم قرار ندهد و حجابشان را از بین نبرد.
و آخرین ویژگی را می توان جسارت در مقابله با باطل ذکر کرد. زن عاشورایی با سرمشق قرار دادن زینبی که بی مهابا به مجلس یزید پا می گذارد و شجاعانه می ایستد و صریح و بلیغ سخن می گوید، رسوا کننده سرکشان و افشا کننده ماهیت دشمنان است با باطل مقابله می کند. صلابت بی نظیر وی در صفحات تاریخ همه اندیشمندان را متحیر کرده است. زن عاشورایی زنی است که این جسارت در برابر باطل را از زینب (س) درس گیرد و در برابر هیچ گونه ظلمی سر تعظیم پایین نیاورد.
انتهای پیام