شفقنا زندگی، هستی موهبت- هفته ای که گذشت را می توان هفته آمار ازدواج و طلاق نامید، چرا که اخبار متعددی از این مقوله اجتماعی در طی هفته و از سوی مقام های مختلف ایران از وزیر کشور گرفته تا دیگر مسوولان ذیربط منتشر شد.
آمار رسمی ازدواج و طلاق ایران در سال ۹۳ آنچنان که از سوی وزیر کشور و مدیر کل دفتر آمار و اطلاعات جمعیتی و مهاجرت سازمان ثبت احوال کشور در سال ۹۳ نشان می دهد تعداد ۷۲۴۳۴۵ ازدواج و ۱۶۳۵۷۲ طلاق است و این آمار به معنی کاهش ۶.۵ درصدی ازدواج و افزایش ۵.۳ درصدی طلاق نسبت به سال ۹۲ می باشد.
در این سال مردان ۲۵ تا ۲۹ ساله با ۳۶.۹ درصد بیشترین گروه ازدواج کنندگان در میان مردان و زنان ۲۰ تا ۲۴ ساله با ۳۱.۲ درصد بیشترین گروه ازدواج کنندگان در میان زنان بوده اند.
میانگین سن مردان در زمان ازدواج ۲۸.۱ و میانگین سن زنان ۲۳.۵ سال بوده است که البته نسبت به سال ۹۲ به ترتیب با میانگین ۲۷.۸ و ۲۳.۱ افزایش یافته است.
در این میان آماری نیز در مورد افرادی که بالای سن متعارف ازدواج کرده اند منتشر شده است. این آمار نشان می دهد که ۱۰.۴ درصد مردان و ۱۴.۵ درصد زنان بالای سن متعارف ازدواج کرده اند که البته این آمار نیز نسبت به سال ۹۲ که به ترتیب ۹.۴ و ۱۲.۵ بوده، افزایش نشان می دهد.
اما سوال اینجاست که سن متعارف ازدواج یعنی چند سال؟
علی اکبر محزون، مدیر کل دفتر آمار و اطلاعات جمعیتی و مهاجرت سازمان ثبت احوال کشور در طی اعلام این گزارش آماری در سال های اخیر همواره سن متعارف ازدواج برای مردان را ۲۰ تا ۳۴ سال و سن متعارف ازدواج برای زنان را ۱۵ تا ۲۹ سال عنوان کرده است.
از سوی دیگر و در طی اظهارنظر دیگری که در هفته گذشته در باب ازدواج جوانان مطرح شده، محمدحسن آصفری، نماینده مردم اراک در مجلس شورای اسلامی دوشنبه شب با حضور در برنامه گفتگوی ویژه خبری شبکه دوم سیما اعلام نموده است: « بر اساس آمار منتشر شده اگر سن ازدواج را از ۱۵ تا ۲۸ سال در نظر بگیریم حدود ۱۴ تا ۱۵ میلیون نفر از هموطنانمان در سن ازدواج قرار دارند.»
اما به نظر می رسد که در نظر گرفتن بازه زمانی ۱۵ تا ۲۸ سال به عنوان سن ازدواج از دو جهت نادرست باشد.
نخست اینکه طبق قطعنامه منع ازدواج کودکان کمیته حقوق بشر سازمان ملل، از ازدواج پیش از سن ۱۸ سالگی با عنوان “ازدواج کودکان” یاد می شود. گرچه ازدواج کودکان در کشورهای مختلف قوانین خاص خود را دارد و از جمله در ایران منع قانونی برای ازدواج کودکان ۱۵ ساله وجود ندارد اما باید توجه داشت که بنابر اعلام بنیادهای بین المللی ازدواج کودکان توانایی های بالقوه دختران را محدود می کند و سلامتی، آموزش، فرصت های اقتصادی و امنیت آنها را تحلیل می برد. لذا هرچند چنین منع قانونی وجود نداشته باشد اما در نظر گرفتن سنی که از آن به عنوان “نکاح زودرس” یاد می شود برای ارائه آمار سن ازدواج جای تامل دارد.
سنین ۱۵ تا ۱۸ سالگی سنین کلیدی در تحصیلات و شکل گیری شخصیت فکری و اجتماعی نوجوانان محسوب می شود. بنابراین ۱۵ تا ۱۸ سالگی سنی نیست که برای آن بتوان “دغدغه ازدواج” متصور بود.
دوم اینکه بنابر آمارهای ارائه شده در خصوص میانگین سن ازدواج در سال ۹۳، میانگین سنی مردان ۲۸.۱ اعلام شده است. این عدد از حداکثر سن اعلام شده از سوی آقای نماینده مجلس بیشتر است و این به معنی آنست که دست کم حدود یک سوم مردان پس از ۲۸ سالگی ازدواج می کنند!
در آمارهای ارائه شده از سوی مدیر کل دفتر آمار و اطلاعات جمعیتی و مهاجرت سازمان ثبت احوال کشور، با فرض سن ۲۰ تا ۳۴ سال برای مردان و ۱۵ تا ۲۹ سال برای زنان به عنوان سن متعارف ازدواج باز هم آمار مربوط به ازدواج در بالای سن متعارف از ۱۰ درصد در هر دو گروه بیشتر است (۱۰.۴ درصد برای مردان و ۱۴.۵ درصد برای زنان).
نکته دیگر اینکه روز گذشته دکتر محمود گلزاری، معاون ساماندهی امور جوانان وزارت ورزش و جوانان، تعداد جمعیت جوان بین ۱۵ تا ۲۹ سال کشور را ۲۳ تا ۲۴ میلیون نفر اعلام کرده است. مقایسه این عدد با آمار جوانان مجرد که از سوی نماینده مردم اراک در مجلس اعلام شده نشان می دهد که نزدیک به ۶۰ درصد جوانان در سنی که به عنوان سن ازدواج مفروض است، مجرد هستند و این آمار سرسام آوری است!
این موارد نشان می دهد که در ارائه آمارها در خصوص سن ازدواج و در نتیجه برنامه ریزی این امر حتی در مرحله نظری هم خطا وجود دارد. تجرد نزدیک به ۶۰ درصد جوانان در سن جوانی آشکارا منجر به افزایش سن ازدواج شده است. در این خصوص سن متعارفی که از سوی مدیر کل دفتر آمار و اطلاعات جمعیتی و مهاجرت سازمان ثبت احوال کشور برای ازدواج مطرح می شود، سنی منطقی تر به نظر می رسد، هر چند باید در نظر داشت که واقعیت جامعه ما نشان می دهد در نظر گرفتن ۲۹ سالگی به عنوان بیشینه سن ازدواج برای دختران نیز خطاست و این عدد نیز می باید تا سن ۳۵ سالگی افزایش یابد و تاییدیه این ادعا نیز آمار ۱۴.۵ درصدی ازدواج دختران در بالای سن متعارف است.
آنچه در ارائه آمارها از مسوولان ذیربط توقع می رود، توجه به واقعیت های جامعه برای مشخص کردن کمینه و بیشینه اعداد است. نسلی که در طی هشت سال دفاع مقدس به دنیا آمده است اینک مابین ۲۷ تا ۳۵ سال سن دارد و این همان نسلی است که به دلیل انفجار جمعیت در دوران تحصیل، برای اشتغال و کسب درآمد با موانع و مشکلات متعددی روبرو بوده و هست و این مسائل است که سن ازدواج را مشخص می کند و موجب افزایش سن ازدواج برای این نسل شده است.
واقعیت جامعه ما جوانان تحصیلکرده ای هستند که به تحصیل دل خوش کردند و رنج ورود به دانشگاه را به جان خریدند اما پس از آن دوباره به مشکلات اقتصادی و کمبود شغل برخوردند و “مجبور” به “تاخیر” در ازدواج شدند! اینک شایسته نیست که مسوولان با فرض اینکه دغدغه ازدواج مربوط به سنین ۱۵ تا ۲۸ سال است، در مرحله ای دیگر از زندگی نسل زاده ی جنگ، چشم خود را بر دغدغه آنان برای ازدواج ببندند و باز هم آنها را نادیده بگیرند!