شفقنا زندگی- اینترنت در سالهای اخیر بدل به یکی از ارکان ارتباطی مردم شده و جای مهمی را در زندگی مردم به خود اختصاص داده است. تا جاییکه بسیاری از فعالان اجتماعی حفظ اتصال و ارتباط با دیگر نقاط جهان را مأموریتی بشردوستانه میدانند. اما تضمین یک اینترنت آزاد هم چیزی نیست که به سهولت بشود بهش دسترسی یافت.
به گزارش سرویس ترجمه شفقنا از بی.بی.سی؛ اما این امکان هم در حال مخاطره است. امروزه روز، پنجاه سال پس از اولین اتصال رایانهها به اینترنت و ۳۰ سال پس از زمان تأسیس شبکه جهانی وب، دنیای آنلاین آزاد در معرض حمله و خطر قرار دارد. در چند سال اخیر در کشورهایی چون هند، سودان، اریتره، اتیوپی، سوریه، ایران، جمهوری دموکراتیک کنگو و عراق موارد زیادی از محدودیت دسترسی مردم به اینترنت و حتی در برخی از موارد قطع کامل آن را شاهد بودهایم.
بی.بی.سی در گزارشی به قلم فرانک سوین؛ نقبی میزند به یکی از رویاهای دور و دراز یکی از سلاطین اینترنت: در سال ۲۰۱۳ ، مارک زوکربرگ صاحب و موسس فیسبوک یک جزوه ۱۰
صفحهای منتشر کرد با عنوان “آیا اینترنت یا اتصال جهانی یک حق انسانی است؟”. زوکربرگ در این متن پیشنهادی برای چگونگی ارتباط با پنج میلیارد نفر دیگر دنیا با استفاده از کمک کنسرسیومی از شرکتهای فناوری متصل به اینترنت ارائه داده بود. برنامه زاکربرگ نه تنها شامل توسعه و تقویت دسترسی به شبکه های ارتباطی موجود بود، بلکه حتی توسعه تکنولوژیهای جدیدی چون ایجاد خطوط اینترنتی در مناطق دورافتاده با کمک پهبادهایی که با انرژی خورشیدی کار میکنند را نیز شامل بود.
در ادامه آماری ارائه میشود که دردناک است: در حال حاضر نیمی از جمعیت دنیا به اتصال امن و مطمئن اینترنتی دسترسی ندارند که این امر دسترسی آنها به تحصیلات، خدمات مالی، آگاهیهای سیاسی و مواردی از این قبیل را نیز دستخوش مخاطره میکند.
نویسنده مقاله در ادامه به کشور چاد اشاره میکند که از سال ۲۰۰۸ به بهانه جلوگیری از افزایش و گسترش افراطگرایی مذهبی دسترسی به رسانههای اجتماعی مانند فیسبوک و توییتر را متوقف کرده است. اتفاقی که باعث شده افراد پرشماری از جمله سلیم عظیم عسانی که بنیانگذار یک مرکز دیجیتالی به نام وناکلبز در پایتخت چاد است، با آسیبهای فراوانی مواجه شوند. سلیم میگوید: «توقف اینترنت در چاد باعث شد ما مشتریهایمان و در نتیجه پولمان را از دست بدهیم. برخی از مشتریها فکر کردند الان زمان خوبی برای استفاده از رسانههای اجتماعی نیست و قراردادشان را با ما کنسل کردند. این همچنین باعث شد هنرمندان هم از ارتباط مستقیم با مخاطبانشان باز بمانند. چرا که بسیاری از مردم با وی.پی.انها آشنایی ندارند یا تصور میکنند کار با وی.پی.انها دشوار است».
جاشوا فرانکو یکی از مدیران فناوری سازمان عفو بینالملل در این مورد ادعا میکند که این سازمان در تلاش است نظارت بر موضوع قطع اینترنت را جامعتر و کاملتر کند: «در سال ۲۰۱۷ در منطقه غرب و مرکزی آفریقا ۱۲ مورد توقف عمدی اینترنت مشاهده شده که در قیاس با ۱۱ مورد سال ۲۰۱۶ بیشتر شده بود. قطعی اینترنت در سال ۲۰۱۸ نیز به ۲۰ مورد رسید. ترس ما این است که تعداد این اخبار سال به سال در حال افزایش است».
معمولا دولتها برای قطعی اینترنت مهار ناآرامیها را بهانه میکنند. در سریلانکا بعد از حملات تروریستی عید پاک ۲۰۱۹ دسترسی به رسانههای اجتماعی به همین بهانه قطع شد و مقامات گفتند که این امر برای جلوگیری از گسترش اطلاعات غلط و وحشتآفرین لازم است. به گفته جاشوا فرانکو اما برای عفو بینالملل تأثیرات این اتفاق مهم است، «زیرا انگیزهها همیشه کاملاً قابل شناخت نیستند». به گفته این مقام موثر دنیای تکنولوژیک، اما «اینکه قطع دسترسی مردم به اینترنت در حوادث مهم عمومی، مانند انتخابات و اعتراضات افزایش پیدا میکند، این ظن را برمیانگیزد که تمام این کارها برای جلوگیری از آزادی بیان است».
مقاله فرانک سوین به این نکته نیز اشاره دارد که گاه دولتها به راههای متنوعتری برای قطع یا کاهش دسترسی مردم به اینترنت آزاد روی میآورند: استفاده از اینترنت آفلاین یکی از خامترین اقدامات است، اما روشهای دیگری نیز برای کنترل دسترسی به اینترنت میتواند به کار گرفته شود. مثلا دولت روسیه در حال ساختن یک اینترنت موازی است که به مقامات روسی امکان کنترل کامل بر ارتباطات کاربران مستقر در روسیه را میدهد. کاربران اینترنت در چین نیز تحت یکی از شدیدترین کنترلهای اینترنت قرار دارند. جایی که محدودیت برای وب سایتها، فیلتر فعال محتوای توهینآمیز و مقررات قانونی دقیق با هم ترکیب شده و کاربران را پشت دیواری آتشین به بزرگی دیوار چین محصور نگه میدارند».
نویسنده مقاله با اشاره به اینکه کنترل اینترنت در جوامع ظاهرا لیبرال نیز وجود دارد، در این زمینه تحادیه اروپا، بریتانیا و آمریکا را مثال میآورد.
حالا اما بعد از چند سال از آن زمانی که زوکربرگ در سازمان ملل اعلام کرد که «اینترنت متعلق به همه است»، شورای حقوق بشر سازمان ملل نیز وارد کارزار شده و محدودیت اینترنت را نیز ذیل جلوگیری از آزادی بیان آورده و نسبت به محدودیتهای موجود انتقاد میکند.
اینکه مطالبات موجود اینترنت را جزو حقوق اولیه بشر قرار داده، میتواند گامی بلند باشد برای رویای زاکربرگ- که رویای اینترنتی امن و آزاد را برای تمام دنیا دارد…