بوی بد زیر بغل ناشی از غدد تعریق که بیشتر مردم با آن مشکل دارند ممکن است نشانه ای از وجود برخی بیماری ها در بدن فرد باشد. بوی زیر بغل که به صورت عمومی به نام «بوی بد بدن (BO)» و از نظر علم پزشکی «بروم هیدروزیس» شناخته می شود معمولا جای نگرانی ندارد. حال سوالی که پیش می آید این است که بوی بد عرق زیر بغل نشانه چیست؟
عرق کردن یا تعریق به خارج شدن مایعی به نام عرق از غدد عرق در بدن گفته می شود که طبیعی ترین راه برای تنظیم دمای بدن است. عرق شامل آب، اوره و مواد بوداری مانند دی متیل فنول و تترا متیل فنول می باشد.
بوی بد زیربغل شرایطی شایع برای بیشتر افراد به ویژه در ماه های گرم سال است و تقریبا همه ما آن را تجربه کرده ایم. انباشت عرق روی سطح پوست و گرما محیطی ایدهآل را برای رشد باکتری ها فراهم می کند که به بوی ناخوشایند زیربغل منجر می شود.
این مشکل به راحتی و از طریق استحمام و البته استفاده از محصولات ضد تعریق برطرف می شود. اما زمانی که بوی بد بسیار قوی و پایدار است، این امکان وجود دارد که بدن از این طریق به بروز مشکل در تیروئید یا تغییرات هورمونی اشاره داشته باشد.
در سراسر بدن تان غدد عرقی وجود دارند و عرق کردن هم برای خنک شدن بدن ضروری است.
دو نوع غده عرقی وجود دارد: غدد آپوکرینی و غدد اکرینی.
غدد اکرینی در بیشتر قسمت های بدن وجود دارد و مجرای آن ها به طور مستقیم در سطح پوست قرار دارد. تعداد زیادی از غدد اکرین روی کف پاها، کف دست ها و همچنین پیشانی، گونه ها و زیربغل و جود دارند. عرق تولید شده توسط آنها آبکی و بی بو است. اما غدد آپوکرینی دربخش هایی از بدن که مو بیشتری دارند مثل: زیر بغل و کشاله ران وجود دارند و ابتدا وارد فولیکول مو شده و سپس به پوست باز می گردند. این غدد نقشی کلیدی در کارکرد سیستم خنک کننده بدن دارند و همچنین غدد آپوکرین در فولیکول های مو باز می شوند و در برخی نواحی خاص بدن از جمله زیر بغل، نوک پستان ها و اندام های تناسلی جمع شده اند. غدد آپوکرینی مایعی غلیظ و شفاف را تولید می کنند که هنگام ترکیب با باکتری های روی پوست می تواند بویی قوی داشته باشد.
زمانی که درجه حرارت بدن بالا رود، غدد اکرینی سعی می کنند تا با ترشح عرق، بدن را خنک کنند و معمولا تا زمانی که پوست شروع به تجزیه آن کند، بدون بو هستند. مصرف بعضی از داروها و خوراکی ها باعث بد بو شدن ترشحات این غده خواهد شد. همچنین بوی عرق به دلیل افزایش هورمون های بدن، بعد از رسیدن به سن بلوغ در افراد ایجاد می شود.
دانشمندان مکانیزمی را پیدا کرده اند که عامل اصلی تولید بوی تند و زننده عرق در زیر بغل است. محققان بعد از انجام تحقیقات طولانی متوجه شدند بوی بد زیر بغل به خاطر آنزیم خاص موجود در بدن میکروبی است که در این ناحیه از بدن انسان زندگی می کنند. هنگامی که غدد عرق بیش از حد فعال باشند، تعریق افزایش پیدا می کند. باکتری هایی که در این نواحی بر روی پوست بدن زندگی می کنند، با تجزیه ی پروتئین های موجود در عرق به اسید پروپیونیک و اسید ایزوالریک، باعث بوی بد عرق بدن می شوند.
معمولا داشتن استرس و اضطراب باعث فعال شدن غدد آپوکرینی می شود و مایعی بدون بو آزاد می کند. زمانی که این مایع با باکتری های سطح پوست برخورد کند، بو دار می شود. زمان آغاز فعالیت این غدد، دوران بلوغ است.
با وجود این که این عارضه کاملا عادی است، میزان عرق کردن در بعضی از مردم بیش از حد طبیعی است که به این وضعیت «هایپرهیدروزیس» گفته می شود. افراد مبتلا به این شرایط بیش از حد، مخصوصا در قسمت دست ها، پا و زیر بغل عرق می کنند. جالب است بدانید که قسمت زیادی از مواد تشکیل دهنده این بوی بد عرق توسط انسان تولید نمی شود. بوی بد زیر بغل در واقع یک محصول جانبی است و هنگامی ایجاد می شود که میکروب های روی بدن از دیگر ترکیبات موجود روی پوست تغذیه می کنند.
اغلب میکروب های روی پوست انسان نمی توانند عامل ایجاد این بو باشند و بعد از تحقیقات دقیق تر مشخص شد که یکی از باکتری های موثر در تولید این بو Staphylococcus hominis نام دارد. این باکتری بعد از مصرف ترکیبات بدون بو به نام Cys-Gly-3M3SH که توسط غدد تعریق تولید می شوند نوعی بخارات بدنی را ایجاد می کند.
بهداشت کم و ضعیف، کمبود مواد مغذی و برخی از ویتامین ها در بدن، چاقی و افزایش وزن، مشکلات گوارشی و هضم از جمله یبوست مزمن، مصرف غذا های تند، اختلالات متابولیک ژنتیکی، بیماری های کبد و دیابت از علل اصلی بوی بد عرق در بدن هستند.
برخی دیگر از علت های بوی بد زیر بغل شامل موارد زیر است:
- تغییرات هورمونی در دوران بارداری وهمچنبن علت بوی بد عرق زیر بغل در کودکان است که باعث تشدید بوی عرق به ویژه در ناحیه تناسلی و زیر بغل می شود. در واقع پس از بارداری، بدن یک زن مقدار زیادی از هورمون های استرادیول را تولید می کند که باعث بوی بد عرق می شود.
- افزایش وزن، بزرگتر شدن جنین در دوران بارداری و بالا رفتن دمای بدن باعث می شود که بدن بیشتر عرق کند و بوی بد عرق بدن تشدید می شود.
- مواد غذایی مانند سیر، پیاز، زیره، و کاری می توانند موجب تغییر در بوی بدن شوند. ترکیبات شبه گوگردی که بدن هنگام تجزیه این مواد غذایی آزاد می کند می تواند با عرق روی پوست واکنش نشان داده و به بروز بوی بدن متفاوت از بوی عادی بدن فرد منجر شود.
- حضور در محیطی گرم و داغ
- استرس
داروهایی که فرد مصرف می کند نیز بر روی عملکرد غدد تعریق اثر می گذارند و ممکن است عرق کردن بیش از حد شود. که این می تواند به تغییرات بوی بدن در برخی افراد منجر شود. برخی از شایعترین نمونه های دارویی شامل موارد زیر می شوند:
- دسیپرامین (نورپرامین)
- نورتریپتیلین (پاملور)
- پیلوکارپین (ایزوپتو کارپین)
- پروتریپتیلین (ویواکتیل)
- مکمل های روی
در افراد مبتلا به هایپرهیدروز با تعریق بیش از حد از غدد اکرین روبرو هستند. غدد عرق اکرین به طور معمول موجب بوی بدن نمی شوند اما این امکان در ترکیب با عرق غدد آپوکرین وجود دارد. هایپرهیدروز پلانتار موجب تعریق بیش از حد در پاها شده و به بوی بد پا منجر می شود.
ممکن است فرد هایپرهیدروز اولیه داشته باشد به این معنی که تعریق بیش از حد خود به خود اتفاق می افتد یا ممکن است نشانه ای از یک شرایط پزشکی دیگر باشد.
تری متیل آمینوریا (Trimethylaminuria) که به نام سندرم بوی ماهی نیز شناخته می شود، یک بیماری ژنتیکی نادر است. افراد مبتلا به این شرایط قادر به تجزیه یک ترکیب شیمیایی به نام تریمتیلآمین نیستند. این ترکیب از طریق تعریق، ادرار و تنفس از بدن دفع می شود و بویی شبیه به تخم مرغ فاسد، ماهی یا زباله ایجاد می کند.
بوی بدن ممکن است در برخی افراد نشانه ای از ابتلا به دیابت باشد. این مشکل زمانی اتفاق می افتد که گلوکز بیش از حد در خون وجود دارد. دیابت یک بیماری بلند مدت است به این معنی که درمان ریشه کن کننده برای آن وجود ندارد.
گاهی اوقات، بوی بدن می تواند نشانه ای از بیماری کلیوی باشد که به معنای آسیب دیدگی کلیه ها و ناتوانی آنها در پالایش خون به روش درست است.
تعریق زیاد اغلب در نتیجه تغییرات سبک زندگی، مانند دنبال کردن یک رژیم غذایی جدید یا رژیم ورزشی رخ می دهد. با این وجود، تغییر ناگهانی در بوی بدن در برخی موارد می تواند نشانه ای از یک شرایط سلامت زمینه ای باشد.
برخی مواد غذایی که باعث تشدید و تغییر بوی بد عرق در زیر بغل می شوند شامل موارد زیر است:
- گوشت قرمز
مصرف گوشت قرمز که دارای مقدار زیادی پروتئین می باشد، توسط تعریق از بدن دفع می شوند. باکتری های پوست با تجزیه ی این پروتئین ها باعث تولید اسید و تشدید بوی عرق می شوند.
۲.نوشیدنی های الکلی
استفاده از نوشیدنی های الکلی به راحتی جذب بدن شده و اسید استیک حاصل از تجزیه ی آن ها از طریق عرق دفع شده و باعث بوی بد عرق بودن می شود.
۳.کلم ها
مقادیر بالای گوگرد در کلم بروکلی، گل کلم، کلم پیچ سبز و بنفش و کلم بروکسل توسط عرق از بدن خارج شده و باعث تشدید بوی بد عرق می شود.
علت بوی بد عرق در طب سنتی
۴.ماهی
مصرف ماهی که دارای مقادیر بالای کولین می باشد و توسط عرق از بدن دفع شده و باعث بوی بد عرق بدن (بوی ماهی) می شود.
۵.غذا های تند
خوردن غذا های تند نیز به دلیل مقادیر بالای فلفل حاوی سولفور هستند که مقداری از این سولفور توسط عرق از بدن دفع شده و باعث بوی بد عرق بدن می شود.
۶. مواد غذایی فرآوری شده و کارخانه ای
کیک ها، شکلات، چیپس، پفک و انواع موادغذایی آماده حاوی مقدار زیادی چربی و قند هستند که کلسترول خون را افزایش می دهند و در نتیجه تعریق و بوی بدن را زیاد می کنند.
۷. مارچوبه
مارچوبه حاوی مقادیر زیادی سولفور است که باعث تشدید بوی بد عرق خواهد شد.
سایر عوامل ایجاد بوی بد بدن
برخی اوقات بیماری ها ممکن است باعث تشدید تعریق و بوی بد عرق بدن شوند، در این شرایط بهتر است که هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنید.
به عنوان مثال در بیماری پرکاری تیروئید و در دوران یائسگی، تعریق تشدید می شود. در بیماری های کلیوی به دلیل مقادیر بالای سموم در خون و دیابت به دلیل مقادیر بالای کتون ها در خون، بوی عرق تغییر می کند. و یا زمانی که ورزش می کنید، تعریق به حفظ دمای پایدار بدن کمک می کند. زمانی که این عرق با باکتری های روی پوست ترکیب شده و سپس خشک می شود، می تواند موجب تولید بوی عرق ترش شود.
عرق زیر بغل را می تواند با برخی از روش های ساده درمان کرد و باعث کاهش مقدار عرق و بوی نامطبوع آن شد. برخی از محصولات و راهکارهای بهداشتی وجود دارند که می تواند به شما در درمان عرق زیر بغل کمک زیادی کنند.