شفقنا زندگی – یک جامعه‌شناس می‌گوید: در غیاب قوانین مشخص، ممکن است نهادهای نظارتی به صورت سلیقه‌ای اقدام کنند و این موضوع می‌تواند منجر به نقض حقوق کاربران و آزادی بیان شود و در واقع بی‌قانونی یا نبود قوانین کافی می‌تواند باعث بروز چالش‌های اجتماعی مانند انتشار اخبار کذب، شایعات و تهاجم به حریم خصوصی افراد شود و این موارد در نهایت می‌توانند به تنش‌های اجتماعی و خانوادگی منجر شوند.
به گزارش شفقنازندگی به نقل از خبرآنلاین، درباره کشیده شدن چالش‌های فضای مجازی توسط بلاگرها به زندگی روزمره عموم مردم با مصطفی آب‌روشن – جامعه‌شناس گفت‌وگو کرده است؛ که متن گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:
تبعات حضور مداوم در فضای مجازی چیست؟
فضای مجازی در چند دهه اخیر به یکی از مولفه های اساسی زندگی مدرن تبدیل شده است. این پلتفرم ها نه تنها برای ارتباط و تبادل اطلاعات مفید هستند، بلکه فرصت های بی نظیری برای آموزش، سرگرمی و کسب درآمد را هم فراهم میکنند. با این حال، پشت این تصویر شفاف از دنیای مجازی، چالش‌های بزرگی نهفته است که می تواند تبعات جدی بر زندگی عادی مردم و گسترش رفتارهای نابهنجار و ضد اجتماعی داشته باشد.
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های فضای مجازی، اعتیاد به استفاده مفرط از اینترنت و شبکه‌های اجتماعی است و این اعتیاد می‌تواند منجر به اختلال در خواب و مشکلات روانی شود. استفاده بیش از حد از فضای مجازی می‌تواند منجر به کاهش تعاملات اجتماعی واقعی و تضعیف روابط خانوادگی و دوستانه شود و این امر می‌تواند احساس تنهایی و انزوا را در افراد جامعه افزایش دهد.
متاسفانه فضای مجازی بعنوان موج موافق، بستری مناسب برای انتشار اخبار و اطلاعات نادرست فراهم کرده است و این مسئله می‌تواند باعث ایجاد ترس، نگرانی و بی‌اعتمادی در جامعه شود و در نتیجه به رفتارهای ضد اجتماعی دامن می‌زند.
درباره مهمترین چالش‌هایی که فضای مجازی ایجاد می‌کند، بگویید.
آزار و اذیت آنلاین یکی دیگر از چالش‌های جدی است که افراد، به ویژه جوانان، با آن مواجه‌اند و این نوع آزار می‌تواند به کاهش اعتماد به نفس، افسردگی و حتی خودکشی منجر شود.
گسترش چالش‌هایی مانند آزار آنلاین و انتشار اطلاعات نادرست می‌توانند به گسترش رفتارهای نابهنجار و ضد اجتماعی منجر شوند و افراد ممکن است تحت تأثیر این رفتارها قرار گیرند و خود نیز به انجام اقداماتی مشابه روی آورند.
با افزایش استفاده از فضای مجازی، نگرانی‌های فراوانی درباره حریم خصوصی و امنیت اطلاعات نیز افزایش یافته است؛ نقض حریم خصوصی می‌تواند عواقب جدی برای افراد و جوامع داشته باشد. استفاده مفرط از فضای مجازی می‌تواند به بروز مشکلات روانی مانند اضطراب، افسردگی و اختلالات خواب منجر شود و این مشکلات نه تنها بر فرد تأثیر می‌گذارد بلکه می‌تواند بر روابط اجتماعی او نیز تأثیر منفی بگذارد.
ناگفته نماند فضای مجازی می‌تواند باعث تغییر در ارزش‌ها و هنجارهای اجتماعی شود و افراد ممکن است تحت تأثیر محتوای نامناسب قرار گیرند و رفتارهای غیرقابل قبول و ناهنجار را عادی تلقی کنند.
عوامل کاهش آسیب‌های فضای مجازی کدامند؟
فضای مجازی به عنوان یک ابزار قدرتمند، فرصت‌ها و چالش‌های متنوعی را با خود به همراه دارود و مجبور کردن پلتفرم‌های مجازی به نظارت بر محتوای منتشر شده و حذف موارد نادرست و مضر، می‌تواند به کاهش آسیب‌های این فضا کمک کند.
برای بهره‌مندی از مزایای فضای مجازی و کاهش تبعات منفی آن، نیاز است که افراد، خانواده‌ها و نهادهای اجتماعی به آموزش و آگاهی‌بخشی در زمینه استفاده صحیح از آن توجه ویژه‌ای داشته باشند.
آیا قوانین فعلی در حفاظت از حقوق کاربران فضای مجازی کافی است؟
خیر کافی نیست؛ ایجاد قوانین و مقررات مناسب برای حفاظت از حقوق کاربران و ارتقاء فرهنگ استفاده از فضای مجازی ضروری است و تنها در این صورت می‌توانیم از آسیب‌های احتمالی جلوگیری کرده و فضایی سالم‌تر برای زندگی روزمره خود ایجاد کنیم.
در ایران در زمینه فضای مجازی خلاهای قانونی وجود دارد و این خلاها عموما به دلایل مختلفی از جمله سرعت سرسام آور پیشرفت فناوری، تغییرات سریع در رفتار کاربران و عدم تطابق قوانین موجود با واقعیت‌های جدید اجتماعی و فرهنگی ایجاد می‌شوند.
نبود قوانین واضح و مشخص می‌تواند منجر به سردرگمی کاربران و همچنین نهادهای اجرایی شود و این عدم شفافیت برزخ گونه ممکن است به سوءاستفاده‌ها و وقوع جرایم و تخلفات منجر شود.
در غیاب قوانین مشخص، ممکن است نهادهای نظارتی به صورت سلیقه‌ای اقدام کنند و این موضوع می‌تواند منجر به نقض حقوق کاربران و آزادی بیان شود و در واقع بی‌قانونی یا نبود قوانین کافی می‌تواند باعث بروز چالش‌های اجتماعی مانند انتشار اخبار کذب، شایعات و تهاجم به حریم خصوصی افراد شود و این موارد در نهایت می‌توانند به تنش‌های اجتماعی و خانوادگی منجر شوند. خلاهای قانونی همچنین می‌توانند بر فعالیت‌های اقتصادی و کسب‌وکارهای آنلاین تأثیر منفی بگذارند و عدم امنیت قانونی ممکن است سرمایه‌گذاران را از ورود به بازارهای دیجیتال بازدارد.
در صورت بروز مشکلات حقوقی، نبود قوانین مشخص می‌تواند منجر به تعارضات و دعاوی پیچیده شود که حل آن‌ها زمان‌بر و دشوار خواهد بود و به طور کلی، خلاهای قانونی در فضای مجازی می‌توانند تأثیرات گسترده‌ای بر زندگی روزمره مردم داشته باشند و نیاز به توجه و اصلاحات جدی در این زمینه احساس می‌شود.